magazine H E R F S T 2 0 0 8 • N U M M E R 1 0 9 • T R I O D O S M A G A Z I N E I S E E N U I T G AV E VA N T R I O D O S B A N K 10 Vijftien jaar Triodos 6 Bank in België: innovatie, troef van een duurzame bankier 18 Mundo-B: een duurzaam onderdak voor vzw’s Vleemo: Grootste Belgische onshore windturbinepark in de maak 16 Vredeseilanden: een toekomst op lange termijn voor het zuiden 20 Passiefhuis/laagenergiehuis: Triodos lanceert passief hypothecair krediet Atelier Les Trois Claviers restaureert traditionele piano’s op ambachtelijke wijze TLB Triodos magazine informeert over de activiteiten van Triodos Bank. Het wordt gratis toegezonden aan klanten en relaties. korT nieuws inhoud BINNENKIJKEN BIJ TRIODOS ontbijt met het staatsblad . . . . . . . . . . . . . . 4 eersTe hAlfjAArCijfers 2008 DUURZAME INFO nieuwe beroepsopleiding ‘Duurzaam Bouwen’ in het steineronderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . 5 les Éditions de l’octogone. reizen met karakter . .5 kredietcrisis gaat aan Triodos Bank voorbij Het balanstotaal groeide met 8% (2,0 miljard EUR), waarvan een stijging van de kredietportefeuille met 12%. Het totaalbedrag van het door de Triodos Groep beheerde vermogen, bestaande uit Triodos Bank en de beleggingsfondsen, steeg met 4% (3,4 miljard EUR). De resultaten van het eerste halfjaar van 2008 steken fel af tegen de kredietcrisis die al meer dan een jaar aan de gang is. Ook in België staat Triodos Bank duidelijk borg voor groei: de toevertrouwde middelen namen met 10% toe tijdens hetzelfde halfjaar en bereikten 454,5 miljoen EUR, terwijl de toegekende kredieten een sprong voorwaarts maakten met 14% tot 211,3 miljoen EUR. De kredietactiviteit bleek opnieuw opvallend groot in de sector van de hernieuwbare energie. Wat kmo’s betreft, zorgden vooral de sectoren cultuur en sociale economie voor de groei in kredietverlening. Enkele voorbeelden van duurzame kredietverlening: • de financiering van een nieuw biomassaproject van Thenergo in Westvleteren, dat 1.500 huishoudens van groene stroom zal voorzien; • de financiering van Mundo-B, een duurzaam kantoorgebouw in hartje Brussel; • een krediet op maat voor het bruisende cultuurcentrum Théâtre de Namur. Ook de kredietactiviteit van Triodos Bank België in Frankrijk kent een stijgend succes en bedraagt reeds ruim 10% van de kredietportefeuille. Het gaat hier om duurzame energieprojecten, vaak in cofinanciering met Franse banken. NATUUR EN MILIEU Vleemo. Grootste Belgische onshore windturbinepark in de maak . . . . . . . . . . . . . 6 Valmass. Bintje en de groene stroom . . . . . . . .7 Bati Groupe. Duurzaam bouwen op maatschappelijke fundamenten . . . . . . . . . . . 7 CULTUUR EN WELZIJN insideout. op de golven van de muziek . . . . . . . 8 les Trois Claviers. Traditionele piano’s krijgen een tweede leven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Centra voor Basiseducatie. Met 13 voor een nieuwe uitdaging . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Bronks. eindelijk eigen stek voor kwalitatief jeugdtheater . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 DOSSIER Vijftien jaar Triodos Bank in België. innvovatie, troef van een duurzame bankier . . . . . . . . . . 10 PORTRET 2 triodos magazine Vredeseilanden. een toekomst op lange termijn voor het zuiden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 INITIATIEF wereldprimeur! Belgische ngo’s publiceren verslag . . . . . . . . . 17 INTERNATIONAAL Mundo-B. een duurzaam onderdak voor vzw’s . . 18 TRIODOS PRAKTISCH Triodos lanceert passief hypothecair krediet . . . . 20 KREDIETFLASH 22 R e n T e TA R i e v e n v o o R pA RT i C u L i e R e n Conform de tarieven vanaf 04/09/2008, wijzigingen voorbehouden. Spaarrekening Basisrente Aangroeipremie1 Getrouwheidspremie3 Triodos 2,00% 2,00% 0,50% Triodos Junior 2,00% 2,00%2 1,00% Triodos plus 2,00% 2,00% minder dan 3.700 eur vanaf 3.700 eur vanaf 12.300 eur vanaf 24.700 eur vanaf 74.000 eur 0,01% 0,60% 0,70% 0,85% 1,00% Triodos termijnrekening 1 jaar 2 jaar 3 jaar 4 jaar 5 jaar 4,80% 4,20% 4,15% 4,15% 4,10% Certificaat van aandeel Triodos Bank4 70 eur voor de rentetarieven voor professionelen, bel 02 548 28 51 of surf naar www.triodos.be De aangroeipremie vergoedt de aangroei van het kapitaal die gedurende een zogenaamde ‘verwervingsperiode’ van 6 opeenvolgende maanden op de rekening blijft. Deze verwervingsperiode loopt vanaf de dag van de storting op rekening en eindigt 6 maanden later, dag op dag. na deze verwervingsperiode, blijft de aangroeipremie van toepassing tot de eerstvolgende 31e december. 2 Geldig op maximum 25.000 eur aangroei per jaar. 3 De getrouwheidpremie is verworven op bedragen die minimum 11 maanden op rekening 1 blijven staan gedurende hetzelfde kalenderjaar en wordt toegekend tot het einde van het kalenderjaar of tot het sluiten van de rekening. Deze periode begint te lopen op 1 januari en eindigt 11 maanden later, dag op dag. Aangroei- en getrouwheidspremie zijn niet cumuleerbaar. Tot 1.660 eur is de interest vrijgesteld van roerende voorheffing voor inkomsten 2008. 4 Transactiekosten bij aankoop en verkoop: 0,50% met een minimum van 5 eur per transactie. Beurstaks: 0,17% bij verkoop met een maximum van 250 eur per transactie. ColuMn O p het ogenblik dat we dit schrijven (1 oktober 2008) deint de financiële crisis uit naar Europa en davert het banksysteem op zijn grondvesten. Miljarden worden afgeboekt of verdwijnen op de beurzen. Het business-model van Triodos Bank is ineens verrassend actueel. simpel bankieren © benedicte maindiaux Het fundamentele verschil situeert zich in de finaliteit van Triodos Bank: duurzaamheid bevorderen. Winst is geen doel op zich. Winst is een maatstaf van goed beheer en biedt de nodige reserves om de activiteiten – duurzaam bankieren – uit te breiden. Triodos Bank wil een innoverende en kwaliteitsvolle schakel zijn tussen spaarders en ondernemers, gericht op een meer duurzame wereld. Onze medewerkers en directie worden gevraagd om daaraan te werken, en niet om maximale winsten te realiseren. Triodos Bank kan dit objectief in de praktijk realiseren omdat haar aandeelhouders – certificaathouders van aandelen - financieel rendement én maatschappelijk rendement nastreven. Ze stellen zich op als maatschappelijk verantwoorde aandeelhouders. Menige onderneming zou zich nu zulke aandeelhouders wensen. Het Triodos certificaat is niet het voorwerp van opportunistische beleggers met enkel kortetermijnobjectieven. Het certificaat wordt op zijn intrinsieke waarde bepaald en is niet onderhevig aan speculatieve over- of onderwaardering. Het financieel resultaat voor de certificaathouder is een stabiel waardeverloop. Het is zo dat Triodos Bank al meer dan 25 jaar bankiert en het verschil maakt. In september 2008 hebben onze medewerkers de 15de verjaardag van Triodos Bank België gevierd. We dragen dit jubileumnummer van Triodos magazine op aan onze Belgische certificaathouders, klanten en partners. En doen simpelweg verder op de ingeslagen weg. Wij hanteren marktconforme rentevoeten, we worden niet gesubsidieerd, we betalen onze medewerkers volgens de bankbarema’s en we vergoeden onze aandeelhouders voor hun kapitaalinbreng. Daar zit het verschil dus niet. Waar dan wel? Triodos Bank financiert uitsluitend de reële economie: passiefgebouwen, windturbines, culturele initiatieven, … telkens kennen we onze kredietklant bij naam. Meer nog, op een Triodosdag brengen we spaarders en kredietcliënten in contact. De bank wil immers de brug zijn tussen spaarders en duurzame ondernemers. Wij investeren niet in virtuele financiële transacties of in tot beleggingsproducten ‘verpakte’ hypotheekportefeuilles. Afboekingen op dit soort portefeuilles zijn dan ook niet aan de orde. De kredietcrisis gaat bijgevolg volledig aan Triodos Bank voorbij. Transparantie maakt integraal deel uit van Triodos Bank. Wij vinden het evident om aan spaarders uit te leggen welke projecten en ondernemingen wij met hun geld financieren. Het kredietcontract dat klanten met ons ondertekenen voorziet in deze openheid. Triodos magazine publiceert telkens de integrale lijst van de nieuwe kredietcontracten van de voorbije periode. 3 triodos magazine Olivier Marquet Directeur colofon Triodos Bank is gespecialiseerd in kredietverlening aan projecten, organisaties en ondernemingen in de sociale, culturele en milieusector en biedt particuliere en professionele klanten duurzame spaar- en beleggingsformules aan. ontwerp en redactie: Grab-it cvba. Druk: Druk in de weer. Gedrukt op gerecycleerd papier met vegetale inkten. V.U.: olivier Marquet, hoogstraat 139/3, 1000 Brussel. hoogstraat 139/3, 1000 Brussel | Telefoon: 02 548 28 28 | fax: 02 548 28 29 |
[email protected] | www.triodos.be | BTw Be 0450.507.887 | rPr Brussel Gespecialiseerde diensten informatie & Advies: 02 548 28 51 | kredieten: 02 548 28 10 Binnenkijken Bij TrioDos Banken zijn onderworpen aan wetten, voorschriften en restricties. niet zonder reden, want de klant verwacht terecht een wettelijke bescherming als het om zijn geldzaken gaat. Dit is het werkterrein van de afdeling Legal & Compliance en haar drie juristen: afdelingsverantwoordelijke Karolien Buysse en medewerkers Marie-Amélie de Saint Maurice en Constantin Houchard. We mogen even binnenkijken. © benedicte maindiaux leGal & compliance ontbijt met het staatsblad 4 triodos magazine “Legal & Compliance is het juridisch kenniscentrum van onze bank”, verduidelijkt Karolien. “De uitdaging bestaat erin om onze juridische kennis continu op peil te houden om zo de groei van de bank in al haar activiteiten te kunnen ondersteunen. Daarom volgt de afdeling Legal & Compliance de evoluties inzake bankrecht van nabij. Marie-Amélie: “De dag begint met het doorlichten van juridische en financiële publicaties, op zoek naar wetswijzigingen die vaak een invloed hebben op de werking binnen de bank of op onze communicatie naar de klanten. Wij zorgen ervoor dat die wettelijke veranderingen doorgevoerd worden in de bank. Zo was er onlangs nog de Europese beleggingsrichtlijn MiFID.” (zie vorig nummer, red.) Verder ziet de afdeling Legal & Compliance erop toe dat de bedrijfsvoering met klanten, relaties en zakenpartners conform de geldende wet- en regelgeving verloopt en dat alle procedures worden nageleefd. Weinig spannend? Integendeel, zo reageert Marie-Amélie: “Het werk is zo divers dat er niet zoiets bestaat als een doorsnee werkdag. Mijn collega, Constantin Houchard, werkt meestal voor Project Finance: financiering van grote projecten in het domein van de hernieuwbare energie. Zelf beantwoorden Karolien en ik juridische vragen uit de diverse afdelingen van de bank. Legal & Compliance vormt het alziend oog van de bank. Marie-Amélie: “Bij de lancering van nieuwe projecten of spaarproducten controleren we de inhoud van documenten en folders op rechtsgeldigheid en geven we ook adviezen. Dit geldt bijvoorbeeld voor documenten en brochures over beleggingsproducten.” De afdeling Legal & Compliance is tevens de motor achter ‘compliance’ binnen de bank. Karolien legt uit: “Compliance ziet toe op de toepassing van gedragsregels binnen de bank, met name de wet maar ook algemeen geldende gebruiken in de sector. Het doel van compliance is om de klant veiligheid, vertrouwe- lijkheid en wettelijke bescherming te garanderen. Compliance zorgt dat de medewerkers de deontologische code eigen aan bankzaken kennen en toepassen. Onder compliance verstaan we ten slotte ook transparantie naar de klanten. De banken zijn wettelijk verplicht om de identiteit van hun klanten te kennen en verdachte geldtransacties aan de overheid te signaleren. Wij hanteren daarvoor het transaction monitoring systeem om bijvoorbeeld de bank van witwaspraktijken te vrijwaren.” Met een beperkte ploeg in een kleine bank is het niet eenvoudig om alle deelaspecten van het juridische werk intern uit te voeren. Karolien: “Wij specialiseren ons zoveel mogelijk, maar we moeten meer doen in minder tijd. Soms zijn dringende adviezen nodig en noopt tijdgebrek ons tot externe hulp. Een veeleisende job? Zeker. Maar wat het werk zo veeleisend maakt, is tegelijk wat het zo boeiend maakt!” DuurZAMe info DuurZAAM Bouwen MeT Visie en MeTier nieuwe beroepsopleiding in het steineronderwijs niet zomaar schrijnwerkerij, ook geen loutere houtbewerking of loodgieterij, maar een heuse totaalopleiding in Duurzaam Wonen; het Steineronderwijs biedt sinds 1 september een volstrekt nieuwe studierichting binnen het beroepsonderwijs aan. “Helemaal in lijn met de hedendaagse milieugevoeligheid én de Steinerfilosofie”, weet Werner Govaerts, medewerker van de Federatie van Steinerscholen. “De oprichting van de beroepsrichting Duurzaam Wonen is een ware kruistocht geweest”, geeft Govaerts toe, “maar we hebben dit proces succesvol doorlopen. De leraars werden stevig voorbereid en de eerste 17 leerlingen zijn in de Steinerschool van Lier van start gegaan.” “De nood aan technisch of beroepsonderwijs leefde reeds lang bij de verantwoordelijken en sympathisanten van het Steineronderwijs. Tot nu toe boden wij immers enkel Algemeen Secundair Onderwijs aan en een enkele school voor Bijzonder Onderwijs. Een beperking om louter technische en financiële redenen. Maar toen er 4 jaar geleden een opening kwam van overheidswege, ging de bal aan het rollen.” Onderzoek van de Duitse professor Brater wijst uit dat de verregaande automatisering van het beroepsleven een degelijke vorming van de menselijke factor vergt. Immers, terwijl bijna elke handeling door robotten en computers kan overgenomen worden, blijven twee menselijke competenties onvervangbaar: de zintuiglijke waarneming en het adequaat handelen dat rekening houdt met alle factoren uit die waarneming. “Het kunstzinnige blijkt een unieke invalshoek te zijn om die vaardigheden aan te leren. Daarom besteden wij in ons onderwijs bijzonder veel aandacht aan artistieke vorming”, verklaart Werner Govaerts. “Algemeen stelt het Steineronderwijs opvoedingswerk in brede zin centraal.” “De oprichting van de studie Duurzaam Wonen sloot aan bij de bevindingen van dit onderzoek en haakte meteen ook in op het toenemende milieubewustzijn en de stijgende vraag naar vakmensen met een kennis van duurzame bouwtechnieken en materialen. Onze opleiding leidt leerlingen op in duurzame afwerking en onderhoud van de woning en haar omgeving. In een latere fase sluiten we onderwijs in ruwbouwtechnieken niet uit.” En wie betaalt dit plaatje? “Een kostelijke zaak”, zucht Govaerts. “Reken op zowat 150.000 EUR per schooljaar, een bedrag dat de Steinerscholen 4 jaar lang moeten prefinancieren omdat overheidssteun zich steeds baseert op het leerlingenaantal van het voorbije schooljaar. Om aan die hoge financiele nood tegemoet te komen, hopen we te kunnen putten uit het Piantro-fonds van de Koning Boudewijnstichting. Om dit project te steunen kan u een schenking doen ten gunste van het fonds Piantro op het rekeningnummer 000-0000004-04 van de Koning Boudewijnstichting, met de vermelding “ R20460 FONDS PIANTRO “ (fiscale vrijstelling vanaf 30 euro) 5 triodos magazine les ÉDiTions De l’oCToGone: reizen met karakter Al vijftien jaar nodigen de toeristische gidsen uitgegeven door Les Éditions de l’Octogone ons uit om een andere manier van reizen te ontdekken. De thema’s cultuur (architectuur, literatuur, …), traditie (streekgerechten, karaktervolle gastenkamers, …) en open ruimtes (natuurparken) lopen als een rode draad door de gidsen, die op een creatieve manier en met kennis van zaken geschreven zijn. Een van de referentiewerken is de Gids Karaktervolle Gastenkamers met in de jongste uitgave 283 adressen van hotels en gastenkamers die beantwoorden aan specifieke criteria, zoals de omgeving en de uitstraling van het huis en de kwaliteit van het eten, bereid op basis van streekproducten. 50 GiDsen te winnen De eerste 50 lezers die hun volledige gegevens doorsturen (naam, voornaam, adres, telefoonnummer) naar communication@ triodos.be krijgen een exemplaar toegestuurd van de Gids Karaktervolle Gastenkamers. Wees er dus snel bij! nATuur en Milieu Sinds haar oprichting in 1999 legt de nv vleemo (vlaamse ecologie, energie Milieu onderneming) zich toe op alternatieve energieproductie. in 2003 sleepte © thomas Vanhaute de onderneming een opdracht in de wacht voor de uitbouw van een windturbinepark in de Antwerpse Haven. Begin 2008 sprong ook Triodos Bank mee op de trein. In de Antwerpse haven bouwde Vleemo 6 windturbines van 2MW Vleemo Grootste Belgische onshore windturbinepark in de maak G 6 triodos magazine edelegeerd bestuurder Wim Damme: “Vleemo is intussen een joint venture tussen stroomleverancier Nuon Belgium en het Polders Investeringsfonds, een Antwerpse private-equitygroep. Je kan Vleemo een onderneming noemen met één doelproject: de ontwikkeling van windturbines op de rechteroever van het Antwerpse havengebied. We verzorgen ook elk stadium: de projectontwikkeling, de bouw en de exploitatie achteraf. Die stadia vergen elk een zekere doorlooptijd; de oplevering verloopt bijgevolg gefaseerd.” Het project, dat uiteindelijk het grootste windturbinepark op het Belgische vasteland zal zijn, krijgt al aardig vorm. “Er stonden al twee Enercon-turbines op de site; in augustus zijn er vier van het type E82 bijgekomen. Elke turbine heeft een capaciteit van 2 megawatt. De totale Belgische windenergiecapaciteit bedraagt momenteel ongeveer 360 megawatt. We onderhandelen met de turbineleveranciers voor de volgende unit aan de Kruisschans. Intussen trachten we nieuwe vergunningen en concessies te bekomen voor verdere turbinebouw in het gebied. Dat administratieve aspect is flink tijdrovend. Er zijn ook wat beperkingen qua ruimtelijke ordening in de haven, maar Vleemo overlegt continu met concessionarissen en het havenbedrijf over een optimale inplanting. In het samenwerkingsprotocol is de bouw van 38 windturbines overeengekomen. Maar als het kan, voorzien we graag nog meer installaties.” Sinds 2008 geniet Vleemo projectfinanciering door Triodos Bank. “Een schot in de roos”, meent Damme. “Niet enkel is Triodos Bank ervaren, flexibel en attent. Onze sector kampt met een specifiek probleem: turbineschaarste. Triodos Bank denkt mee en kwam in samenwerking met de turbineleverancier tot een financiële oplossing. Juist doordat Triodos vanuit haar expertise en ervaring meedenkt met de klant, beschouw ik onze relatie als een win-win.” “Onze missie? We zijn uitsluitend bezig met hernieuwbare energie: elke geproduceerde gigawatt is een groene. Inzake windenergie heeft België een fikse achterstand op pakweg Duitsland of Denemarken. Als het turbinepark voltooid is, hopen we die kloof te hebben verkleind en met de medewerking van Triodos Bank enig pionierswerk te hebben verricht.” www.vleemo.be electrabel, Groep GDf sUeZ, boUwt Zes winDtUrbines op terrein basf. in dezelfde straat als het windmolenpark Vleemo, op de rechteroever van de Antwerpse haven, legt ook electrabel Green Projects flanders de laatste hand aan de bouw van zes windturbines type e82 en dit op het terrein van BAsf. De windturbines, elk met een vermogen van 2 megawatt, worden gebouwd in samenwerking met constructeur enercon. De site zal per jaar naar schatting 30.000 Mwh energie produceren, die via BAsf in het net geïnjecteerd wordt. De constructie van de laatste windturbine is volledig afgerond; het windmolenpark is klaar om in gebruik genomen te worden. De expertise van Triodos Bank in het domein van de hernieuwbare energie bleek ook voor electrabel een doorslaggevend argument om met de bank in zee te gaan. “een betrouwbare partner, die ook een grote speler in de energiemarkt een aantrekkelijk financieringsvoorstel kon aanbieden”, zo luidt het bij electrabel. © Rudy de baRse nATuur en Milieu VAlMAss Bintje en de groene stroom De Antwerpse onderneming Thenergo is gespecialiseerd in het winnen van elektriciteit en warmte uit hernieuwbare energiebronnen. Jongste telg in de biorij: valmass, een biomassa-installatie in Westvleteren die binnenkort groene stroom zal opwekken uit aardappelschillen en ander groenafval. De groene stroom opgewekt door de biomassa-installatie dekt het verbruik van1500 gezinnen. ook als een erg concurrentiële bank met goede voorstellen en lage werkingskosten.” Intussen staat dankzij een financiering van Triodos Bank de biomassacentrale Valmass in de steigers. “Eind juli zijn we het systeem beginnen voeden. Het is een biologisch proces, dus is er enige aanlooptijd nodig. We hopen in december volledig operationeel te zijn. In de centrale wekken we uit aardappel-en groenteafval biogas op, waarmee we een warmtekrachtcentrale aandrijven. De opgewekte groene stroom wordt deels intern, deels extern benut en de warmte wordt volledig lokaal hergebruikt. Uitgaand van een rendement van zowat 1,6 MW elektrisch en 1,8 MW thermisch aan 8000 productie-uren per jaar, zal dit het stroomverbruik dekken van zo’n 1500 gezinnen.” 1 Davy Ringoot, Chief Technical Officer: “Thenergo is een producent van decentrale, duurzame energie: we bouwen verspreid over het land kleinere centrales met maximale efficiëntie, die beantwoorden aan een lokale vraag naar warmte of energie. Door de duurzame aard van onze missie lag de keuze voor Triodos Bank als financiële partner voor de hand. Ook in onze productiemethodes trachten we steeds meer duurzaamheidscriteria in te bouwen.” “Elke operationele unit vormt een afzonderlijke vennootschap met projectfinanciering1 aangevuld met een stuk eigen vermogen uit het moederbedrijf. Triodos Bank financierde reeds enkele van onze 25 groeikrachtinstallaties: projecten in de glastuinbouw, waar we middels een technisch concept de tuinier van energie voorzien en ook stroom op het net zetten. Er lopen gesprekken over een bredere samenwerking met de bank: we ervaren Triodos Bank immers niet enkel als zeer beslagen in onze sector, maar Projectfinanciering is een activiteit waarbij Triodos Bank grote projecten rond duurzame energie financiert. De financiering wordt berekend op basis van de toekomstige opbrengsten van het project. Bijvoorbeeld: de minimum hoeveelheid groene stroom die een windmolenpark zal opwekken. (zie ook Triodos Magazine 106, p.5) 7 triodos magazine BATi GrouPe Duurzaam bouwen op maatschappelijke fundamenten Stadsrenovatie, groothandel in materialen, vastgoedpromotie … De drie ondernemingen van de Brusselse holding Bati Groupe openen de weg naar duurzaam bouwen en nemen daarbij de principes van de social profit-economie in acht. De onderneming voor stadsrenovatie Elico werd in 1989 opgericht en steunde voor haar groei op twee voor deze sector ongewone pijlers: de social Elico maakte reeds vroeg de keuze voor profit-economie en duurzame technieken en materialen. duurzaam bouwen. Bij Elico is diversiteit troef: de stichters zijn maatschappelijke tegenpolen - de ene is een moslim van Tunesische oorsprong en afkomstig uit een boerenfamilie, de andere een Belg, christelijk en afkomstig uit een aristocratische familie; de arbeiders van de meest diverse origines werden allen lid van de coöperatie; en Elico maakte reeds vroeg de keuze voor duurzaam bouwen en natuurlijke materialen. Tegelijk zorgde het voor de sterke verankering van maatschappelijke waarden in het dagelijkse beheer van het privé-bedrijf, dat evenwel door particuliere coöperatieleden/investeerders ondersteund wordt. En dat alles zonder toegevingen te doen aan de markt, waar sociale regels vaak met de voeten worden getreden. Het is nooit eenvoudig om pionier te zijn, maar het werkt. In de loop der jaren heeft het bedrijf zich verder ontwikkeld, tot in 2004 de coöperatieve holding Bati Groupe werd opgericht. De onderneming ondervond in die tijd vaak moeilijkheden om duurzame producten te vinden en nam daarom de groothandelaar in klassieke bouwproducten Carodec over. Bati Groupe wilde er een afdeling voor natuurlijke materialen van maken en ook via deze weg ‘traditionele’ aannemers sensibiliseren, informeren en opleiden in duurzame bouwmaterialen en -technieken. Er werd ook een ander filiaal opgericht: Spidec, dat binnenkort zijn eerste vastgoedproject in Brussel realiseert: een gebouw met zes passief- en laagenergiewoningen. Met dit project wil Spidec promotoren overtuigen van de degelijkheid van duurzame materialen. “Een realistische en economisch haalbare keuze”, aldus Charles-Antoine Kervin, bestuurder van Carodec. www.carodec.be © chaRlan CulTuur en welZijn insiDeouT op de golven van de muziek een boot als centrum van muzikale en culturele expressie, dat was de droom van drie Luikse jongeren. en die droom is uitgekomen. in maart 2007 is de insideout voor anker gegaan aan de van Benedenkaai in Luik, mede dankzij een financiering van Triodos Bank. 8 triodos magazine Audrey de woordvoerster, Jeremy de muzikant en Mathieu de geluidstechnicus... Ze zijn jong, met z’n drieën nauwelijks 60 jaar, onstuimig en hebben een idee: een plek creëren waar ze zich kunnen overgeven aan hun passie voor muziek en cultuur en ervan kunnen leven. Zo is de idee ontstaan voor Insideout, een boot die het trio heeft opgeknapt en omgetoverd tot een polyvalent ‘cultuurcentrum’. Aangemeerd aan de Van Benedenkaai, niet ver van het Palais des Congrès, heeft de boot langzaam naam gemaakt in de Luikse culturele scene, met een programma dat plaats biedt aan podiumkunsten, feesten, projecties en multidisciplinaire tentoonstellingen. Hier vinden ook het Fête de la Musique, het Festival international Jazz à Liège en andere muzikale evenementen plaats. “We bereiken een heel gevarieerd publiek, van jazzliefhebbers tot clubbers, maar ook gezinnen die op ons pas geopende terras komen genieten van Met een breed muzikaal programma maakt Insideout naam in de Luikse culturele scene. het mooie weer.” Een ambitieus project dat met de nodige ernst geleid wordt. “We hebben een coöperatieve vereniging opgericht met 50 leden”, legt Audrey uit. “We hebben ook steun gekregen van Job’in, een organisatie die jongeren helpt bij het opstarten van een activiteit. Bovendien worden we omkaderd door professionals, zoals de vader van Mathieu, die bedrijfsaccountant is.” Voor de financiering van het project heeft het trio een lening gekregen van 180.000 EUR bij Triodos Bank en een tweede van 120.000 EUR bij het Participatiefonds. “Daarbovenop hebben we ons eigen kapitaal van 40.000 EUR”, verduidelijkt Audrey. “Het gebeurt zelden, maar ons aanvraagdossier werd aanvaard door alle banken die we benaderd hebben. We hebben natuurlijk gekozen voor Triodos Bank, die meer voeling heeft met ons project.” www.insideoutclub.be les Trois ClAViers Traditionele piano’s krijgen een tweede leven Met een twintigtal piano’s in restauratie is het atelier Les Trois Claviers een van de nog weinig overgebleven plaatsen waar traditionele instrumenten in ere gehouden worden voor kunstenaars en talentvolle amateurs. Gesterkt door zijn opleiding bij Steinway Hamburg, de tweede grootste werkplaats (na New York) van de beroemde pianobouwer, stelt Gaëtan Leclef zijn talent ten dienste van de grootste muziekinstellingen van ons land. Bozar, de Koningin Elisabethwedstrijd, het Muziekinstrumentenmuseum, de Muntschouwburg en het Koninklijk Muziekconservatorium Brussel, om er maar enkele te noemen. Maar het is toch vooral in zijn atelier Les Trois Claviers dat hij zijn ambachtelijke vakkennis inzet om piano’s van traditionele makelij, vooral Steinways, te restaureren. De allergrootste pianisten zijn trouwe klant bij hem en “zweren bij de unieke klank die wordt voortgebracht door een handgemaakte piano volgens een methode en modellen die in 150 jaar niet veranderd zijn”, zegt Gaëtan. “Steinway is ook de laatste grote pianobouwer die vasthoudt aan de traditionele vervaardiging, alle andere zijn verdwenen”, betreurt hij. Gaëtan wil zijn enorme knowhow benutten om die traditie van grote piano’s ook bij ons voort te zetten. Daarom wil hij zijn restauratieactiviteiten uitbreiden. Triodos Bank financiert het project. Gaëtan Leclef vergaarde zijn vakkennis in de werkplaats van pianobouwer Steinway. © dyod CulTuur en welZijn Centra voor Basiseducatie: met 13 voor een nieuwe uitdaging op 1 september begonnen de Centra voor Basiseducatie aan een tweede leven. De 29 vlaamse centra werden herschikt tot een goed dozijn en bieden voortaan een volledig lesprogramma dat opgedeeld is in verschillende modules. Het Centrum in Antwerpen, Triodosklant van het eerste uur, blijft als grootste in de rij verderwerken aan de collectieve missie: het dichten van de digitale en kenniskloof bij duizenden laaggeschoolde volwassenen. pikken. Organisatie en leerplan, bestaande uit 10 modules, zijn een complex gegeven. Het cursusaanbod is intussen een schoolvoorbeeld van diversiteit, in elke betekenis. Centraal staat zelfredzaamheid, wegwijs raken in onze samenleving. “In een grootstad als Antwerpen is de cursus NT2, Nederlands voor anderstaligen, de grootste slokop, goed voor bijna 90%. In de overige regio’s ligt de verhouding anders. Maar onze cursisten, bijna 7000 in Antwerpen, zijn lang niet enkel anderstaligen; we geven bijvoorbeeld ook NT1 aan laaggeschoolden die Nederlands als moedertaal hebben. Onze gratis cursussen helpen bij het zich oriënteren in de maatschappij in de ruimste zin: men kan een cursus gezondheid volgen, maatschappelijke oriëntering en actualiteit, rekenen met de euro, theoriecursus rijbewijs… En uiteraard ICT, basisvaardigheden computer.” De missie van de Centra vindt op natuurlijke wijze aansluiting bij de filosofie van Triodos Bank. ‘Het kan best dat bank x of y een hogere interest kan bieden op deposito’s, maar het financiële is voor ons niet het enige criterium. De respectvolle, ethische aanpak van Triodos Bank en hun knowhow over onze sector zijn voor ons zéér belangrijk, evenals de wetenschap dat de centen goed besteed worden.” www.basiseducatie.be Administratief coördinator Bjorn Van Camp: “Met de intrede van het nieuwe decreet op volwassenenonderwijs zijn er voortaan 13 Vlaamse centra: Antwerpen fuseert tot één centrum, Oostende valt voortaan samen met Centrum Westhoek enzovoort. De fusie heeft vooral geldelijke gevolgen: tot voor kort werkten we met enveloppefinanciering, een som waarmee wij werking en lonen moesten betalen. Telkens de subsidies laattijdig werden betaald, maakten we gebruik van overbruggingskredieten bij Triodos Bank. Voortaan ontvangen de meeste van onze medewerkers (190 voor Centrum Antwerpen, red.) hun salaris rechtstreeks van het Vlaams Ministerie van Onderwijs. Eenvoudiger, comfortabel qua werkingsmiddelen, maar minder flexibel! Je kan een zieke leerkracht pas vervangen na 10 dagen, je kan niet zomaar beslissen deze of gene groep extra lessen te geven… Het wordt een hele klus.” Ook het werken met modulaire leerprogramma’s wordt verdergezet: doorheen het jaar beginnen continu nieuwe groepen, zodat cursisten zowat te allen tijde kunnen in- 9 triodos magazine Bronks: eindelijk eigen stek voor kwalitatief jeugdtheater Jeugdtheater Bronks ontstond in 1991 uit onvrede met de veelal betuttelende inhoud van de meeste landelijke jeugdvoorstellingen. Toen de Beursschouwburg haar jeugdwerking stopzette, nam oda van neygen zelf het voortouw. Twintig jaar later betrekt Bronks begin 2009 eindelijk een eigen complex in de hoofdstad. Bronks maakt jaarlijks drie nieuwe jeugdproducties en programmeert ook een selectie voorstellingen van andere gezelschappen. Het Het nieuwe theatergebouw van theater toert door Bronks ligt op de Varkensmarkt in Vlaanderen, NederBrussel land en Frankrijk, met vertaalde stukken. Kwaliteit is de norm. Zakelijk leider Piet De Coster: “We besteden bij elke voorstelling ruime aandacht aan de inleiding om de kinderen en jongeren optimaal te laten genieten. Onze jonge toeschouwers voor vol aanzien is een kernpunt uit ons adagium. We vertrekken zoveel mogelijk uit hun leefwereld, maar we zoeken telkens thema’s en invalshoeken die ook volwassenen kunnen begeesteren.” Toch kampt jeugdtheater intrinsiek met enkele nadelen. “Doordat we streven naar een grote betrokkenheid van het publiek, zijn we beperkt tot voorstellingen voor maximum 250 personen en hebben we vrij lage inkomsten. Men verwacht ook steeds lagere tarieven dan voor volwassenen. Ook hebben culturele centra en theaterhuizen doorgaans slechts minieme budgetten veil voor kwalitatief niet-commercieel jeugdtheater én worden we minder betoelaagd dan het volwassen circuit. Bronks rooit het nu met 900.000 EUR subsidie maar we hopen op beterschap bij de nieuwe subsidieronde vanaf 2010.” Bronks is ruim 5 jaar klant bij Triodos Bank en legde de eerste contacten met de bank voor de bouw van een eigen theater. Dat komt er nu, maar dan met de Vlaamse Gemeenschapscommissie als bouwheer. “Die eigen stek was ons in 1991 al beloofd, maar de zoektocht naar een geschikt terrein én de administratieve molen hebben veel tijd gevergd. Het pand komt op de Varkensmarkt in Brussel en krijgt een hedendaags ontwerp met veel glas en licht. Er zijn een theaterzaal voor 200 personen, 2 grote repetitieruimtes en een café. Ons feestelijk openingsweekend is gepland op 21-22 maart 2009.” www.bronks.be © Raymond mallentjeR Dossier Vijftien jaar trioDos bank in belGië innovatie, troef van een duurzame bankier Triodos Bank viert 15 jaar activiteit in België. De bank werd opgericht in nederland in 1980. in die periode van 28 jaar evolueerde de bank van een kleine outsider, enkel bekend in alternatieve kringen, naar een financiële speler die op basis van zijn business-model – duurzaam bankieren – en expertise in een steeds bredere kring erkenning en respect geniet. Dit is het portret van een pionier die de financiële wereld de ogen opent voor een duurzaam alternatief. K 10 triodos magazine © tRiodos bank an een bank de wereld veranderen? Een ietwat ambitieus en idealistisch perspectief. En toch. Elk project dat verandering in de maatschappij beoogt, heeft geld, kapitaal nodig. Op deze basisidee is Triodos Bank gestoeld. Het is een bank van een heel nieuw genre, die mens, aarde en winst een evenwaardige plaats toekent in haar werking. eric De Keuleneer - Credibe © lauRent Van steensel expert in bankzaken eric De Keuleneer is professor aan de Solvay Business School, waar hij lesgeeft in verschillende gebieden van het bankwezen. Daarnaast is hij bestuurder bij Credibe (het vroegere Centraal Bureau voor Hypothecair Krediet). Hij kan dan ook met recht en rede een expert van de banksector genoemd worden. wat VinDt U Van het bUsinessmoDel Van trioDos bank? Het is een zeer geloofwaardig model, dat gebaseerd is op een heldere en duidelijke boodschap, en op de goede uitvoering daarvan. Tegenwoordig is het voor een bank vrij makkelijk te zeggen dat ze aan ethisch beleggen en duurzame ontwikkeling doet. Maar voor veel banken blijft dit een marktsegment als een ander, dat ze aansnijden in de marge van hun basisactiviteiten. Wat vanuit een ethisch standpunt eigenlijk heel wat vragen oproept. Triodos Bank daarentegen is een duurzame bank die alleen maar dát doet, en het ook góed doet, met concurrerende niet-gesubsidieerde tarieven, en die bovendien bewijst dat ze nog veel groeipotentieel heeft in dit domein. U bent DUs niet VerbaasD oVer haar sUcces? Nee. Naast het kleine kringetje van puristen ergert ook de gewone consument zich tegenwoordig steeds meer aan bepaalde praktijken van zijn bank. Niet alleen de twijfelachtige financieringsactiviteiten van de banken liggen onder vuur, maar ook hun dagelijkse activiteiten, zoals communicatie of Dossier Visie en praGmatisme “het specifieke karakter van Triodos Bank ligt in haar pragmatisme bij de realisatie. Tijdens de ontwerpfase gaat daar een veeleisende en holistische visie aan vooraf”, legt olivier Marquet, directeur van Triodos Bank in België, uit. “we bouwen een diepgaande en kritische reflectie op, die we voortdurend trachten te vernieuwen in de sleutelsectoren voor maatschappelijke veranderingen. een reflectie over wat onze actie moet zijn, en hoe we de zaken in beweging kunnen brengen, vanuit onze eigen kracht en met geld als hefboom. op welke manier we moeten reageren, bijvoorbeeld door de criteria voor de toekenning van krediet te herzien of door microkredietinstellingen te ondersteunen. welk type ondernemingen we moeten financieren in de sector van de hernieuwbare energie. Zodra we onze visie vastgelegd hebben, trachten we deze op een pragmatische en innoverende wijze te vertalen in financiële producten. Met als doelstelling dat elke burger, zelfs al heeft hij maar 10 eur te investeren, de mogelijkheid heeft om verantwoord te kiezen voor duurzame ontwikkeling.” Van stichtinG tot bank Adriaan Deking Dura, Lex Bos, Rudolf Mees en Dieter Brüll. Een econoom, een consultant, een bankier en een professor fiscaal recht. Eind de jaren 60 reflecteren deze vier Nederlandse intellectuelen over sociale verandering en mogelijke manieren om dit te verwezenlijken. Hun basisgedachte: geld is de oorzaak van sociale ongelijkheid, maar geld is ook wat een goed idee de kans geeft zich te ontwikkelen. Hun tweede uitgangspunt is transparantie. Vaak hebben spaarders niet het minste inzicht in wat er met hun geld gebeurt. De vier zijn van mening dat investeringen in biologische landbouw, natuurlijke producten of hernieuwbare energie nochtans duidelijk de voorkeur wegdragen van de meeste mensen. Geen wapens, maar activiteiten die de mensheid op lange termijn ten goede komen. Dat wordt de grondslag voor de oprichting van de Stichting Triodos Fonds. De stichting groepeert schenkers die, onder meer geïnspireerd door de antroposofie, hun geld willen inzetten als instrument voor sociale vernieuwing. Enkele jaren later richten een driehonderdtal initiatiefnemers de N.V. Triodos Bank op met een kapitaal van 540.000 EUR. Haar missie: het geld van spaarders en beleggers investeren in projecten die bijdragen tot een positieve verandering in de wereld door middel van duurzame en solidaire spaar- en beleggingsproducten. In de jaren ´90 krijgt de bank ook erkenning in de financiële wereld, wat leidt tot kapitaalinbreng bij Triodos Bank door banken, verzekeringsmaatschappijen, pensioenfondsen en andere institutio nele beleggers. Er volgen decennia van ononderbroken groei, waarin de bank een innoverende visie op het vak van bankier en zijn finaliteit ontwikkelt en in praktijk brengt. 11 triodos magazine tarievenbeleid, die op het randje van de ethiek balanceren. Het succes van Triodos Bank hoeft dus niet te verbazen en berust op het feit dat wat ze zegt en wat ze doet bijzonder dicht bij elkaar liggen. welke impact heeft trioDos bank VolGens U? Rekening houdend met het volume van de financiële sector is haar impact niet gigantisch. Integendeel, Triodos bank hecht vooral waarde aan haar voorbeeldfunctie van een rendabele bankactiviteit die gebaseerd is op de meest veeleisende ethische en duur- zame criteria. In dat opzicht stimuleert ze ook andere banken die bepaalde handelswijzen willen veranderen. Maar die impact is nog slechts miniem. Ik wil daar nog aan toevoegen dat, als gevolg van de kredietcrisis die sinds een jaar de markten teistert, alle banken opnieuw een vertrouwensrelatie moeten opbouwen met hun klanten, een vertrouwen dat minstens gefundeerd moet zijn op de ethiek van hun gedrag. De competenties Van trioDos bank Zijn teGenwoorDiG erG in trek. wijst Dit op een kenterinG Van De markten? In de wereld van de duurzame financiën toont zij de weg, onderzoekt ze nieuwe wegen, en vaak met succes. Ze heeft een expertise opgebouwd die automatisch de aandacht van andere financiële spelers trekt. Maar het is essentieel dat Triodos Bank voldoende blijft investeren in technische kennis en expertise om het kaf te kunnen blijven onderscheiden van het koren. Ze mag zich niet wagen aan projecten die haar imago van betrouwbaarheid en bekwaamheid kunnen compromitteren. Dossier manier kansen: via spaaracties die de bank voorstelt of via structurele partnerschappen met organisaties die haar visie delen en die optreden als tussenpersonen. een pioniersrol DUUrZaam kapitaal Voor DUUrZame projecten we gaan terug in de tijd, naar 2 februari 2004. Cafédirect, een engels merk van koffie uit eerlijke handel, introduceert de grootste publieke aandelenuitgifte die ooit plaatsvond in de duurzame sector met als doel 5 miljoen Britse pond kapitaal op te halen. Vers geld voor de verdere ontwikkeling van het koffiemerk, dat 15 jaar eerder werd opgericht door vier ngo’s (waaronder oxfam), en dat de 6de plaats inneemt op de engelse markt. Triodos Bank investeerde twee jaar eerder reeds 4,2 miljoen Britse pond in de coöperatieve ethical Property (zie artikel op pagina 18-19) en leidt de emissie. De prijs per deelbewijs bedraagt 350 pond. De operatie is een enorm succes: in enkele dagen tijd overstijgt de vraag het aanbod; alle aandelen worden geplaatst. niet alleen het grote publiek toont interesse - hiertoe uitgenodigd via een oproep op elk pakje koffie en thee van CaféDirect dat in de rekken staat; ook de institutionele beleggers happen toe. Olivier Marquet, Directeur Triodos Bank, België GelD in Dienst Van GoeDe iDeeën 12 triodos magazine De bank zet een aantal evidenties in de financiële wereld op zijn kop. In de eerste plaats voert ze transparantie in. Bij Triodos Bank weet de spaarder in welke projecten zijn spaargeld geïnvesteerd wordt en waarom de bank besloten heeft daarin te investeren. Projecten die door Triodos Bank gefinancierd worden krijgen zo de mogelijkheid zich verder te ontwikkelen. Triodos Bank geeft solidaire initiatieven ook op een andere Groei en goede resultaten volstaan niet. De bank verdiept zich ook voortdurend in de vraag hoe haar missie in de praktijk te brengen. Zo definieert ze de meest strikte criteria voor de toekenning van kredieten en voor duurzame investeringen. Ze beschikt bovendien over eigen instrumenten om deze te kunnen toepassen, met name haar eigen onderzoeksinstituut Triodos Research. Triodos Bank verricht ook pionierswerk en creëert nieuwe financiële producten die in dienst staan van een duurzame maatschappij. Ze is de eerste bank die in 1990 een groen beleggingsfonds opricht, het ‘Biogrond Beleggingsfonds’, later ‘Triodos Groenfonds’, bedoeld voor ondernemingen die actief zijn in duurzame ontwikkeling: biologische landbouw, hernieuwbare energie, milieutechnologieën. Sindsdien breidt het concept uit als een olievlek. Midden jaren negentig vertegenwoordigden de investeringen van groenfondsen in Jean-paul parmentier - ethias Aandeelhouder en financiële partner Jean-paul parmentier, financieel directeur bij ethias, heeft de evolutie van Triodos Bank in België gevolgd sinds haar oprichting in Gent in 1993. ethias is nu een van de Belgische institutionele aandeelhouders van Triodos Bank. Ze werkt ook samen met haar in grote kredietdossiers om risico’s te delen. Jean-paul parmentier zetelt in de raad van bestuur van het beleggingsfonds Triodos SiCAv i. © benedicte maindiaux hoe Ziet U trioDos bank? Als een van de weinige, zo niet de enige zeer gespecialiseerde financiele speler die zich ontwikkeld heeft volgens de drie polen van de duurzame economie: de ethiek, het sociale en het milieu. Ethias deelt deze waarden, en dat is dan ook de reden waarom de groep aandeelhouder van de bank is geworden. Haar knowhow over de financiering van duurzame economie, haar expertise in de ontwikkeling van producten en in kredietanalyse, haar netwerk van contacten en haar specifieke klantenbestand bieden een grote meerwaarde. Triodos Bank is een partner waarmee we onze samenwerking in de toekomst nog wensen te verstevigen. in welke Domeinen werken jUllie samen? Enerzijds beleggen we in de SICAV’s die ontwikkeld werden door de bank en profiteren we van de knowhow van Triodos Bank op het gebied van maatschappelijk verantwoord beleggen. Ethias staat ook open voor het idee te beleggen in andere producten Dossier Van microkreDiet tot sociale economie Nieuwe duurzame initiatieven volgen. Samen met verzekeraar Delta Lloyd introduceert Triodos Bank in 1990 in Nederland de eerste pensioenverzekering die bij zijn beleggingen rekening houdt met sociale en milieucriteria. Ze ontwikkelde recent ook het Triodos Sustainable Trade Fund, dat rechtvaardige handel financiert. Triodos Bank is bovendien de eerste bank die op structurele wijze krediet en kapitaal verschaft aan microkredietinstellingen, via de twee stichtingen Hivos Triodos en Triodos Doen en via Triodos Fair Share Fund. Niet enkel financiert ze: ze helpt ook plaatselijke initiatieven zich te structureren als microkredietinstellingen die zichzelf verder kunnen ontwikkelen. De doelstelling is steeds dezelfde: een duurzame verandering teweegbrengen. Een benadering die haar vruchten afwerpt: Triodos Bank werkt momenteel samen met meer dan 80 microkredietinstellingen in 35 lan- den. Haar expertise daarin werd door de Verenigde Naties trouwens erkend door de aanstelling van Marilou van Golstein Brouwers, directeur Triodos Investment Management, als adviseur. In België ondersteunde Triodos Bank deze beweging door tien jaar geleden mee te werken aan de oprichting van Alterfin, een coöperatieve die microfinancieringsinstellingen ondersteunt in ontwikkelingslanden. De bank beheert de solidaire Noord-Zuidspaarrekening en staat een gedeelte van haar opbrengsten af ten voordele van de © michiel wijnbeRgh Nederland slechts 20 miljoen EUR. Vandaag is dat meer dan 4 miljard EUR, waarvan 10% wordt beheerd door de Triodos Bank. fonDsen Voor cUltUUr Tijdens een studiedag voor nederlandse parlementariërs brengt Matthijs Bierman, directeur van Triodos Bank nederland, het idee aan om beleggingen in financiële producten ten voordele van cultuur fiscaal te stimuleren. Tussen de lancering van het idee en de concretisering in een wettekst verlopen enkele jaren van samenwerking tussen de bank en de overheid. Met resultaat: in 2007 lanceert de bank het Cultuurfonds, een uniek beleggingsfonds in de wereld, dat leningen toekent aan culturele infrastructuur in nederland zoals het stedelijke Museum (Amsterdam) of Theater De spiegel (Zwolle). De operatie is een onvervalst succes. Dankzij het fiscale voordeel (maximum 2,5%) en de expertise van Triodos Bank kon het fonds al 15 projecten financieren, voor een totaal van 65 miljoen eur. “Bij de afsluiting van het fiscaal jaar 2008 zal duidelijk worden dat het fonds dit jaar een sterke groei heeft geboekt”, besluit Bas rüter, directeur van Triodos fonds Management. in België werd recent Cultuurinvest opgericht. Triodos Bank verleende haar medewerking. 13 triodos magazine van dit type, in een fonds voor microkredieten bijvoorbeeld. Anderzijds werken wij samen in kredietdossiers. We cofinancieren projecten via Ethias Bank en delen op die manier de risico’s wanneer de lopende bedragen te groot zijn of de inzet te hoog. hoe Ziet U De toekomst Van trioDos bank? Er is een toekomst voor elke bank die verder wil gaan in duurzame ontwikkeling. Maar dankzij haar deskundigheid heeft Triodos Bank ongetwijfeld een mooie toekomst voor zich. Ethias gelooft heel sterk in Triodos Bank en we wensen onze samenwerking dan ook te verstevigen. Daarnaast heeft ze een groot potentieel op Europees niveau. Ze kan zich geografisch diversifiëren door synergieën en partnerschappen aan te gaan met andere financiële spelers die dezelfde waarden delen. Op middellange termijn zie ik Triodos Bank als een groep van banken die op Europese schaal alle kredietactiviteiten en beleggingsproducten aanbieden die beschikbaar zijn in alle marktsegmenten van de duurzame economie. wat is De impact Van trioDos bank op De markt? Daarin moeten we bescheiden blijven. Triodos Bank ondersteunt een aantal reeds bestaande organisaties die zich openstellen voor duurzame ontwikkeling. De bank is een bijkomende speler, die deze waarden stimuleert en dat ook op efficiënte wijze doet. Dat is positief voor de maatschappij en men ziet dat de consument steeds meer interesse krijgt voor ethisch en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Dossier hanD in hanD in 2005 beantwoordt Triodos Bank een initiatief van vijf spaanse milieuorganisaties (Greenpeace, friends of the earth, wwf/Adena, seo/Birdlife en ecologistas en Acción) met de creatie van de spaarrekening ecodeposito. Voor elke storting van 3000 eur of meer biedt de bank de spaarder een jaarlidmaatschap aan bij de organisatie die hem het nauwst aan het hart ligt. en voor elke storting laat de bank een boom planten in het “Triodos forest”, een natuurreservaat dat ze beheert in partnerschap met de vijf verenigingen. projecten Voor De toekomst 14 triodos magazine De groep Triodos Bank beheert in het totaal een twintigtal duurzame fondsen. De bank heeft zich intussen op Europese schaal ontwikkeld. 15 jaar geleden namen Frans De Clerck en Karel Teck het initiatief om de Belgische vestiging van Triodos Bank op te richten en zo een begin te maken met de uitbouw van een Europese duurzame en sociale bank. Nadien volgden het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Duitsland. De Belgische vestiging is sinds kort ook actief in Frankrijk, waar het een twintigtal projecten voor duurzame energie financiert. 28 jaren van onafgebroken groei en winstgevendheid hebben ook de sceptici in de sector overtuigd. Zij twijfelden lange tijd aan de levensvatbaarheid van het businessmodel van de duurzame bank. De toekomst Bas Rüter, Directeur Triodos Fonds Management is veelbelovend, met een groei die zowel duurzaam als rendabel is. Triodos Bank zal zowel zijn plaatselijk als internationaal netwerk verder uitbreiden. “De markt ontwikkelt zich bijzonder snel”, legt Bas Rüter, directeur van het Triodos Fonds Management, uit. “Vooral op het domein van hernieuwbare energie ontwikkelt een groeiend aantal spelers zich vandaag even snel als wij. We kunnen en mogen niet op onze lauweren rusten. We moeten zeer dynamisch zijn en onze posities en producten continu verbeteren. Ons bestuursplan voor de volgende drie jaren beoogt de ontwikkeling van een portefeuille van kredietproducten Frederik Dossche Duurzame investeerder-ondernemer Frederik Dossche investeert in biologische voeding. naast zijn participatie in de exki-keten, is hij ook betrokken bij de productie van vegetarische biologische producten en de distributie van natuurlijke producten. hoe Ziet U trioDos bank? Als een échte partner voor wie wil ondernemen in het kader van duurzame ontwikkeling. Dankzij het krediet dat ze verschaft, dankzij de interesse die zij toont in de activiteit van de ondernemer en dankzij haar kennis van de wereld waarin deze verkeert. De bank biedt hem advies en contacten die hem kunnen helpen bij zijn ontwikkeling. Dat is enorm belangrijk. haD U ZonDer een financiële instellinG als trioDos bank DeZelfDe Groei kUnnen VerweZenlijken? Het zou zeker moeilijker geweest zijn, daar ben ik van overtuigd. Moeilijker om een gevestigde bank te overtuigen van wat we willen doen. De financiële criteria waarop Triodos Bank haar beslissingen baseert, zijn natuurlijk dezelfde als bij een andere bank, maar haar kennis van de sector en haar vertrouwen in een project maken het verschil. © michiel wijnbeRgh/hh coöperatieve. Ook de sociale projecten blijven niet achter. In het Verenigd Koninkrijk introduceert de Engelse vestiging een venture capital fonds van 3 miljoen Britse pond, dat uitsluitend bestemd is voor de financiering van sociale economiebedrijven. Wat beleggers en projecten betreft heeft het fonds zijn plafond al bereikt, een teken dat ook de sociale sector in volle expansie is. Dossier en duurzame beleggingsproducten in elk land en in elk marktsegment waarin we actief zijn. Het is ook onze ambitie onze invloed in heel Europa op te drijven, zowel door nieuwe vestigingen als door de ontwikkeling van financiële producten op Europese schaal.” een DUUrZaam pensioenspaarfonDs in De startblokken steeDs meer VraaG naar expertise inZake hernieUwbare enerGie De kernramp van Tsjernobyl in 1986 vormt een keerpunt in de geschiedenis van Triodos Bank. na een week bereikt de nucleaire wolk, veroorzaakt door de explosie van de reactor, ook de nederlandse grens. De directie en spaarders van Triodos Bank blijven niet simpelweg toezien. De bank neemt een belangrijke beslissing: zij zal zelf initiatieven nemen om de ontwikkeling van duurzame energie als alternatief voor kernenergie te stimuleren. De eerste stap is de investering in de eerste windmolenparken in nederland. De ontwikkeling van windenergie staat dan nog in de kinderschoenen. een kwarteeuw later is de expertise van Triodos Bank in de financiering van hernieuwbare energie een belangrijke troef, onder meer bij het overtuigen van grote institutionele beleggers. Met resultaat: sinds vorig jaar beheert Triodos Bank het Ampèrefonds, een beleggingsfonds dat tot 500 miljoen eur kan investeren in duurzame energieprojecten. Dit fonds werd opgericht om de ontwikkeling van evelop te ondersteunen, een dochteronderneming van econcern, een van de europese leiders op het gebied van hernieuwbare energie. wat bijzonder is aan dit fonds: zijn structurele beleggers zijn twee van de grootste nederlandse pensioenfondsen, AGP en PGGM. Zij kozen voor Triodos Bank omwille van haar expertise in de sector. “onze jarenlange ervaring op het terrein vormt onze meerwaarde in dergelijke dossiers”, preciseert olivier Marquet. “het is een hefboom en stelt ons in staat onze knowhow in te zetten in projecten van grote omvang met een positieve impact op de gemeenschap.” Projecten zoals koegorspolder bijvoorbeeld, met 22 windmolens die in totaal 44 Mw produceren. Dit is het grootste onshore-windmolenpark van nederland, waarin het Ampèrefonds sinds 9 april van dit jaar een belang bezit (32%). een eerste investering die gevolgd zal worden door vele andere, overal in europa. “Onze volgende stap is de ontwikkeling van een product voor duurzaam pensioensparen”, vertelt Olivier Marquet, directeur van Triodos België. “België is een zeer specifieke markt; men moet steeds rekening houden met de geringe omvang. Doordat de wetgeving en de fiscale stimulansen erg gefragmenteerd zijn, zijn de mogelijkheden voor de introductie van nieuwe innoverende producten beperkter. We volgen momenteel verschillende belangrijke sporen, zowel in eigen beheer als via partnerschappen. We onderzoeken in detail de mogelijkheden voor de oprichting van een duurzaam pensioenspaarfonds, met de hulp van partners. Geen enkel financieel instrument is zo verweven met het leven van de mensen als een pensioenspaarfonds.” 15 triodos magazine bent U teVreDen oVer haar serVice? Zeer tevreden, zeker wat de toegang tot financiering betreft. Voor de omvang van onze projecten heeft de bank alle capaciteiten om ons te volgen. Soms zou ik wel willen dat het allemaal wat sneller kon evolueren, maar ik begrijp de verantwoordelijkheid van de bankier, die voorzichtig te werk moet gaan en niet te veel risico’s mag nemen met het geld van zijn spaarders. Activiteiten van het type venture capital of private equity zijn bijvoorbeeld momenteel geen noodzaak voor onze groep. Maar het zou zeker een goede zaak zijn als Triodos Bank deze activiteit in België zou ontplooien, als activator voor de duurzame sector. Bovendien, als wij een uitgifte van aandelen of obligaties zouden doen, zouden we zeker een beroep doen op Triodos Bank als effectenhandelaar, zowel omwille van haar dossierkennis als omwille van de kwaliteit van de beleggers die ze kan aantrekken. hoe Ziet U De toekomst Van De bank? Ik denk dat het niet noodzakelijk een goede zaak zou zijn als Triodos Bank te groot zou worden. Net zoals in onze activiteit het geval is, is ook voor haar de groei boven een bepaalde drempel niet compatibel met duurzaamheid. Ik ben echter van mening dat ze, met haar netwerk en dankzij haar impact op de klassieke banken, zich kan doen gelden als een belangrijke partner en hen kan begeleiden naar de juiste projecten. Ook op internationaal vlak is haar ontwikkeling nuttig. Om in het buitenland te kunnen ontwikkelen is het bijzonder belangrijk te kunnen steunen op het Europese netwerk van Triodos Bank. Anderzijds volgt de bank ons al in Frankrijk, hoewel ze daar nog geen vestiging heeft. PorTreT VreDeseilanDen een toekomst op lange termijn voor het zuiden Jan Aertsen: “Ik heb mijn wortels in de Coopibo-organisatie, waar ik halfweg de jaren’70 al meewerkte aan het project RundaTabha in Rwanda. Participatie was het ordewoord: via grote betrokkenheid van de lokale bevolking komen tot een situatie waarin mensen het roer zelf in handen nemen. Achteraf gezien waren die projecten al te geïsoleerd en te afhankelijk van buitenlandse expertise en fondsen om uiteindelijk op eigen houtje te kunnen draaien. Impactevaluaties waren keer op keer tegenvallers. Gaandeweg kwamen er programma’s die de zaken systematischer aanpakten en netwerkvorming bevorderden. Nu evolueren we eindelijk naar een duurzame economie: de aandacht ligt veel meer op het onderzoek van de voedsel- en landbouwketens. We sporen de zwakke schakels op tussen producent en consument en zetten daar het volle pond op in. Landbouwkredieten, innovatie, markttoegang, transport,… We nemen het allemaal onder de loep. Enkel met deze aanpak kan een kleine boerenfamilie greep krijgen op de markt en er zelf een speler van betekenis worden.” VreDeseilanDen en VeranDerinG Sinds 1 juli staat Luuk Zonneveld aan het hoofd van vredeseilanden. na 19 jaar verruilt Jan Aertsen het directeurschap voor een korte sabbat en een functie als strategisch adviseur binnen de ngo. een scharniermoment om een blik te werpen op verleden, heden en toekomst van duurzaam bankieren en eerlijke handel. werkt, vind ik. Grootbanken verdienen terzake toch een veeg uit de pan: ze hebben de mond vol van global reporting en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Maar als je de zaken nader bekijkt, blijkt de toepassing van deze nobele idealen in hun bedrijfsvoering zowat onbestaande. Ik hoop dat de Triodossen van deze wereld meer geld kunnen halen bij mensen die het belang van duurzaam bankieren als hefboom voor een duurzame economie inzien.” schUDDen aan De boom 16 triodos magazine “De vernieuwing binnen Vredeseilanden vormde de start voor de fusie met Coopibo en Fado in 2001. Ze was nodig om een simpele reden: in landen buiten Europa verandert de wereld véél sneller en ingrijpender dan hier. In pakweg Korea of Zuid-Brazilië zien we soms groeicijfers van ruim 10%. Op 7 jaar tijd verdubbelt alles: het aantal wegen, het BNP… Steden als Peking en Hanoi leggen zowat elke 7 jaar een volledig nieuwe ringweg aan. Als ontwikkelingsorganisaties impulsen willen geven voor sterke burgermaatschappijen in het zuiden, moeten zij mechanismen opzetten voor processen van democratisering en duurzame groei.” trioDos, een eViDente keUZe “We werken sinds begin 2000 met Triodos Bank. Louter omdat buitenlands bankieren een complexe zaak is, hebben we ook andere banken met een uitgebreid correspondentennetwerk nodig. Duurzaam bankieren is de plicht van iedereen die met geld van de burger of van overheden “Voor duurzaam bankieren is er in Afrika nog veel werk aan de winkel; de grote handicap is het lokale gebrek aan stabiele spaar- en kredietsystemen. Vanuit dat besef is Vredeseilanden sinds 2004 een nieuwe weg ingeslagen. Waar we ons vroeger uitsluitend richtten op voedselzekerheid, door middel van productiestimulerende initiatieven, willen we de boeren nu vooral weerbaarder maken binnen de landbouwketen en zo markttoegang creëren voor producten uit de lokale duurzame productie. Daarin spelen overbruggings- of microkredieten een cruciale rol. Immers, om op wereldschaal mee te kunnen spelen, moeten de boerenorganisaties zich herstructureren, maar daarvoor is een boel geld nodig. Als boeren in Senegal naast de bananenproductie zich ook willen toeleggen op de verwerking van bananen, is daar heel wat investeringsgeld voor nodig. Voor kredieten vragen banken echter garanties, die kleine landbouwproducenten niet zomaar kunnen leveren. In het kader van haar nieuwe strategie gaat Vredeseilanden zich daarom meer richten op het faciliteren van de toegang tot kredieten. Triodos Bank zal daarbij één van onze bevoorrechte partners zijn. Deze bank heeft immers een ruime ervaring in de sector microfinance.” Vredeseilanden stelt haar eigen rol voortdurend in vraag en speelt daarmee in op de reële noden. Jan Aertsen besluit tevreden: “Ik ben best optimistisch over de nieuwe impulsen binnen Vredeseilanden: de talloze mensen die werken voor ons netwerk van honderden boerenorganisaties zullen flink aan de boom schudden en nog resoluter en gespecialiseerder werken aan duurzame landbouwketens.” www.vredeseilanden.be iniTiATief wereldprimeur! Belgische ngo’s publiceren verslag vijf Belgische milieu-en ontwikkelingsngo’s zoals Greenpeace, Bond Beter Leefmilieu, protos, vredeseilanden en oxfam Wereldwinkels engageerden zich voor iets dat de sector tot nog toe niet kende. net als verschillende grote ondernemingen besloten ze om jaarlijks een duurzaamheidsverslag te publiceren. trioDos bank past Gri toe sinDs 2001 het Global reporting initiative (Gri) werd in 1999 in de Verenigde staten gelanceerd door het milieuprogramma van de Verenigde naties en Ceres, een nationaal netwerk van investeringsfondsen, milieuorganisaties en andere openbare belangengroepen die ijveren voor een ecologisch ondernemingsbeheer. Dit netwerk heeft als doel om met de hulp van verscheidene stakeholders en deskundigen een referentiesysteem uit te werken op het vlak van reporting. Bedoeling is om ondernemingen te helpen met de voorbereiding van hun verslagen over maatschappelijke verantwoordelijkheid of duurzame ontwikkeling door hen een standaardformaat aan te bieden dat vergelijkingen met ondernemingen uit dezelfde sector vergemakkelijkt. er werden ook 121 prestatie-indicatoren en verscheidene toepassingsniveaus bepaald. ruim duizend bedrijven en organisaties uit de hele wereld, waaronder Triodos Bank, hebben zich geëngageerd om in dit kader verslagen op te stellen. een nieuw Gri-model met specifieke indicatoren voor ngo’s zou klaar moeten zijn tegen 2009. De uitdaging werd vorig jaar gelanceerd door de vereniging Kauri, die zich sinds een tiental jaar inspant om privé-bedrijven en ngo’s in België rond dezelfde tafel te krijgen met drie belangrijke agendapunten: financiele, maatschappelijke en ecologische aangelegenheden. Een van de pistes die Kauri verkent, is om ngo’s net als ondernemingen aan te moedigen om een integraal jaarverslag te publiceren. Dat verslag moet niet alleen rekening houden met de financiële en maatschappelijke balans van het afgelopen jaar, zoals de wet reeds verplicht voor ngo’s, maar ook met de impact van hun activiteiten op de maatschappij en het milieu, en dat op diverse vlakken, gaande van energie- en waterverbruik tot de uitstoot van broeikasgassen. “Het is een zoektocht naar geloofwaardigheid en transparantie tegenover het publiek”, verduidelijkt Michel Renard, directeur van de Interne Diensten van Greenpeace Belgium. Greenpeace is een van de eerste organisaties die de stap waagde door een verslag te publiceren voor 2007. “Wij leggen regelmatig eisen op aan de bedrijfswereld, maar op dit gebied staan bedrijven al een stuk verder dan ngo’s, aangezien ze dergelijke verslagen al verscheidene jaren publiceren. Greenpeace wilde hier haar verantwoordelijkheid nemen.” het spel spelen tot het einDe Michel Renard, Greenpeace Belgium: “Ons duurzaamheidsverslag verhoogt onze geloofwaardigheid tegenover het pubiek.” inzake transparantie en steunt op een duidelijk omschreven systeem, de GRI-methode (Global Reporting Initiative, zie kadertekst), die werd uitgewerkt voor grote bedrijven. “In zekere zin gaan we daarmee heel ver want Greenpeace gebruikt een systeem dat bedoeld is voor bedrijven. Wij willen onze reporting op dezelfde manier doen, met hun spelregels”, aldus Michel Renard, die niet onder stoelen of banken steekt dat dit allesbehalve eenvoudig was. Hij is daarom ook erg tevreden met de talloze positieve reacties die het verslag heeft gekregen, voornamelijk van de schenkers. “We hebben zelfs blijken van sympathie gekregen van bepaalde bedrijven”, voegt hij er aan toe. Andere ngo’s die wel wat voelen voor het initiatief, kunnen vanaf dit jaar op de boot springen. Peter Wollaert, directeur van het Kauri platform, voorziet dat tien tot vijftien Belgische ngo’s een duurzaam ontwikkelingsverslag zullen publiceren voor het lopende jaar. © gReenpeace 17 triodos magazine triodos magazine De opstelling van een duurzaam ontwikkelingsverslag is echter allesbehalve kinderspel. Het moet beantwoorden aan bepaalde normen inTernATionAAl mUnDo-b een duurzaan onderdak voor vzw’s 18 triodos magazine in 2004 besloten verschillende vzw’s uit de sectoren milieu en duurzame handel om samen een gebouw aan te kopen, op duurzame wijze te renoveren en te betrekken. Het gebouw in het centrum van Brussel met de werknaam ‘La Maison du Développement Durable’, kreeg later de officiële naam ‘MundoB’, een eenvoudiger en tegelijk meertalig alternatief. De bezielers van het duurzame immobiliënproject konden niet anders dan hun toevlucht nemen tot innovatieve en originele oplossingen. Mundo-B opent zijn deuren begin 2009 en zal onderdak verlenen aan een dertigtal verenigingen, goed voor 250 werknemers. synerGieën tUssen VereniGinGen heidsnormen. Zo zal het gebouw van Mundo-B beschikken over een zeer goede isolatie, zonnepanelen en een systeem voor hergebruik van regenwater. De gebruikte materialen zijn natuurlijk en gelabeld. In die zin krijgt het gebouw tevens een pedagogische functie voor het grote publiek. Een ander niet te verwaarlozen voordeel is het feit dat het personeel van de verschillende vzw’s Het initiatief beantwoordt aan meerdere doelstellingen. Mundo-B laat de leden toe om hun zichtbaarheid te vergroten, een aanzienlijke troef in deze sector, waar zichtbaarheid cruciaal is. Dankzij deze structuur kunnen ze hun idealen ook in de praktijk brengen. Het is immers moeilijk om het gebruik van ecologische materialen te promoten terwijl men lokalen huurt die niet gerenoveerd kunnen worden volgens de duurzaam- inTernATionAAl Frédéric Ancion van Mundo-B elkaar vaker zal ontmoeten. Zo zullen synergieën en samenwerkingsverbanden veel gemakkelijker tot stand komen. Tot slot geeft de infrastructur de vzw’s de mogelijkheid om activiteiten zoals vergaderingen, conferenties, workshops, seminaries enz. te organiseren. The ethical Property Company The Ethical Property Company is een Engelse vennootschap die gebouwen koopt om ze vervolgens te beheren en te verhuren aan verenigingen die aan ethische criteria beantwoorden. In het Verenigd Koninkrijk telt het bedrijf reeds een twaalftal centra die vzw’s groeperen. Ethical Property wordt deels gefinancierd door particuliere coöperatieleden en deels door leningen bij Triodos Bank. Voor zijn eerste project in België heeft Ethical Property een samenwerkingsverband met een coöperatieve van Brusselse vzw’s en, net zoals in Groot Brittanië, is ook Triodos Bank partner van het project. het eerste belGische project Van ethical property opboUw Van het project De verenigingen die de aanzet hebben gegeven tot Mundo-B (o.a. Inter-Environnement Bruxelles, Green, Natagora,…) zijn vaak samengekomen om de contouren van een gemeenschappelijk project uit te tekenen dat aan ieders wensen voldeed. Meer dan drie jaar hebben de partners, met de hulp van een externe consultant, gewerkt aan de uitwerking van het project: haalbaarheidsstudie, oprichting van een verenigingscoöperatie, zoektocht naar publieke en privé-partners en ten slotte, aankoop en renovatie van een gebouw. Deze verenigingen hebben via hun eigen coöperatie, die speciaal hiervoor in het leven werd geroepen, stevig aan de kar getrokken om het nodige startkapitaal vrij te maken voor de aankoop van een gebouw. Ter aanvulling op dit startkapitaal werd het globale budget voor aankoop en renovatie (6 miljoen euro) uiteindelijk bijeen gebracht dankzij een subsidie van de minister voor Milieuzaken, de participatie van de privé-partner The Ethical Property Company (zie kaderstukje) en meerdere leningen bij Triodos Bank. Op termijn zullen de verenigingen via hun aandeel in de coöperatie ook ‘eigenaars’ worden van de kantoren die ze innemen. Een garantie voor een lange levensduur, wat weinig voorkomt in de sector van vzw’s. Mundo-B, Edingburgstraat 18-26, Elsene Contact : Frédéric Ancion
[email protected] www.mundo-b.org 02/543.44.86 Het Belgische avontuur van Ethical Property is begonnen toen enkele verenigingen hen vroegen om de mogelijkheid van een duurzaam kantoorgebouw in Brussel te onderzoeken. Het ging om Britse vzw’s die reeds activiteiten of een afdeling in Brussel hadden, meestal actief in de schaduw van de Europese instellingen. Daarop hebben de mensen van Ethical Property en de verantwoordelijken van de Brusselse verenigingen elkaar ontmoet. Frédéric Ancion, een van de bezielers van Mundo-B, legt uit dat op het moment dat het Belgische project echt vorm kreeg, “Ethical Property van zijn kant bezig was met een studie voor eenzelfde project om Europese en pan-Europese verenigingen onderdak te bieden. Na een ontmoeting en enkele gesprekken hebben we besloten dat het veel interessanter zou zijn om samen een project te lanceren. Zij brachten het financiële evenwicht dat wij niet hadden en wij leverden de kennis en lokale aanwezigheid.” Nog volgens Frédéric Ancion “zitten Ethical Property en de Brusselse vzw’s op dezelfde golflengte: ze hebben een erg geëngageerde benadering en sterke ethische principes. “ De participatie van Ethical Property in Mundo-B heeft zich concreet vertaald in een investering van 50% van het totale budget. Daarnaast brengt Ethical Property in zijn kielzog ongeveer de helft van de toekomstige verenigingen mee die in Mundo-B gehuisvest zullen worden. Als een gevolg van de goede samenwerking heeft Ethical Property besloten een Belgisch fonds op te richten, waarin privé-investeerders kunnen investeren en dat als basis zal dienen voor de oprichting van toekomstige centra in België. 19 triodos magazine TrioDos PrAkTisCh passiefhUis/laaGenerGiehUis Triodos lanceert passief hypothecair krediet overweegt u een nieuwe woning te bouwen of uw bestaande woning te renoveren volgens de passiefhuisstandaard? Dan is er goed nieuws: Triodos Bank lanceert een groene hypotheeklening. u geniet niet alleen van een voordeliger tarief, de bank houdt bij het berekenen van uw budgettaire mogelijkheden ook rekening met de energiebesparingen die u kunt realiseren. I 20 triodos magazine n een passiefhuis kunt u zich het hele jaar door verwarmen voor de prijs van een kop koffie per dag, hetzij minder dan 400 EUR per jaar. In tien jaar tijd kan de besparing ten opzichte van een standaardwoning met een klassiek verwarmingssysteem makkelijk oplopen tot 10.000 EUR. De meerkost van een passiefhuis bedraagt weliswaar tussen de 4 en de 15% van het bouwbudget, maar deze zult u ruimschoots terugbetaald krijgen gedurende de looptijd van het hypothecaire krediet. Beter nog: als men rekening houdt met alle besparingen, premies en belastingverminderingen (zie kaderstuk), dan levert een goed ontworpen passiefhuis vanaf de eerste jaren een positief saldo op. Enkele voorbeelden van in België gebouwde passiefgebou- wen tonen aan dat de investering in ons land in minder dan tien jaar tijd wordt terugverdiend. © denc-studio kreDiettarieVen Die rekeninG hoUDen met besparinGen Kortom, een passiefhuis bouwen lijkt enkel voordelen te hebben: het comfort is identiek of zelfs hoger, de impact op het milieu is veel beperkter en het project is rendabel op lange termijn. Het enige nadeel schuilt in de hogere initiële investering. Dat is vaak een groot obstakel voor kandidaatbouwers. “De terugbetalingscapaciteit van de kandidaat-bouwer bepaalt inderdaad wat maximaal kan worden gefinancierd met een hypothecair krediet”, zegt Olivier Dubois, hoofd van de kredietafdeling van Triodos Bank. De meerkost voor de bouw van een passiefhuis moet dus verrekend worden in het in principe vaststaand budget. Dat lijkt soms onoverkomelijk, maar dat is slechts een perceptie. “Globaal genomen kunnen we ervan uitgaan dat de werkingskosten van een passiefhuis vier tot tien procent lager liggen dankzij de beperktere behoefte aan energie. Door die toekomstige energiebesparing kan de klant een groter bedrag lenen. Hetzelfde geldt voor de fiscale bonus waar- © denc-studio premies en fiscale VoorDelen • u geniet van een belastingvermindering wanneer u een passiefhuis bouwt of koopt. Dat is ook het geval wanneer u een huis volledig of gedeeltelijk renoveert om het om te vormen tot een passiefhuis. De belastingvermindering bedraagt 790 eur per jaar (inkomsten 2008, aanslagjaar 2009) en per woning. u kunt gedurende tien opeenvolgende jaren van deze belastingvermindering genieten, te beginnen vanaf het inkomstenjaar waarin u uw passiefhuis aangeeft. • De belastingvermindering voor een passiefhuis mag worden gecumuleerd met premies toegekend voor energiebesparende investeringen. • u hebt ook recht op premies wanneer u een passiefhuis bouwt of renoveert, zowel in Vlaanderen (2000 eur door netbeheerder eandis) als in het waalse Gewest (6500 eur in 2008) en het Brussels hoofdstedelijk Gewest (100 eur per m2 vloeropervlak tot 150m 2 en 50 eur per bijkomende m2). TrioDos PrAkTisCh wat is een passiefhUis? een passiefhuis heeft zowel in de winter als in de zomer een comfortabel binnenklimaat zonder beroep te moeten doen op een conventioneel verwarmingssysteem of airconditioning. De standaard kan worden bereikt door de juiste combinatie van technologieën, ontwerpen en materialen. om als passief te worden beschouwd, moet: • het jaarlijkse verbruik van verwarming minder dan 15 kWh/m2 bedragen; • het totale jaarlijkse energieverbruik door verwarming, warm water en elektrische toestellen minder dan 42 kwh/m2 bedragen; • de luchtdichtheid volgens de genormaliseerd geteste n50-waarde ≤ 0,6h-1 bedragen Bron: www.passiefhuisplatform.be specifiek energieverbruik [kWh/m².jaar] 300 250 200 150 100 50 0 Vlaamse nieuwbouw sanitair warm water Laagenergiehuis ventilatie Passiefhuis huishoudstroom Vlaams woningbestand verwarming mee we rekening zullen houden. In de meeste gevallen volstaat dit alles om de hogere maandelijkse afbetaling van het hypothecaire krediet voor een passiefhuis volledig te dekken”, aldus Olivier Dubois. “Als een gezin dat maandelijks 300 EUR besteedt aan verwarming de factuur kan terugdringen tot 50 EUR per maand, dan heeft het maandelijks 250 EUR extra ter beschikking. Dat is voldoende om een financiering van een extra 35.000 EUR op 20 jaar terug te betalen.” DUUrZaam laaG tarief Drie vragen aan olivier Dubois Waarom een ‘passieve’ hypothecaire lening? Vandaag kan men een passiefhuis of laagenergiehuis bouwen voor een steeds lagere meerkost. De maatschappelijke kost voor de gemeenschap zal daarentegen gedurende tientallen jaren beperkt blijven dankzij de vermindering van de broeikasgassen. Wij vinden het daarom essentieel om duurzame bouwinitiatieven zo veel mogelijk te stimuleren, ongeacht of het gaat om particulieren, bedrijven of verenigingen. Ook investeringskredieten die gekoppeld zijn aan een hypotheek zullen hiervan kunnen genieten. U spreekt over een lager tarief. Hoeveel lager? Doorgaans is het tarief dat een klassieke bank aanbiedt afhankelijk van de lener en zijn rentabiliteit voor de bank. Hoe rijker de klant en hoe meer producten hij bij de bank heeft gekocht, hoe voordeliger het tarief. Triodos Bank hanteert een andere strategie. Wij verkopen noch verzekeringen, noch creditcards, wij concentreren ons op wat voor ons belangrijk is: de duurzame impact van het project. Wij laten onze tarieven niet afhangen van wat de klant ons verder nog te bieden heeft. Wij zijn bereid grote kortingen toe te staan op ons basistarief voor dit type van projecten. 21 triodos magazine triodos magazine Triodos Bank is de eerste bank die de werkingskosten en de energieprijzen integreert in de hypothecaire lening. “Wij beschikken over een beproefde expertise in dit soort van projecten en wij kunnen de financiële impact op de financieringscapaciteiten van een klant snel beoordelen”, geeft Olivier Dubois aan. “Zowel in België als in het buitenland heeft Triodos Bank een groot aantal passief- of laagenergieprojecten van diverse omvang gefinancierd.” Maar dat is niet het enige voordeel. De bank biedt ook een lager tarief aan voor deze projecten. “Wij zijn een nichebank, het is niet onze ambitie om een groot marktaandeel te veroveren op de hypotheekmarkt”, aldus Olivier Dubois. “Onze duurzaamheidsfilosofie zet ons echter aan tot het promoten van alle initiatieven met een grote positieve en langdurige impact op het milieu. Dat is ongetwijfeld zo voor duurzame bouwprojecten volgens de laagenergie- of passiefhuisstandaard. Daarom zal ons tarief zo competitief mogelijk zijn.” Olivier Dubois, hoofd van de Triodos kredietafdeling Aan welke voorwaarden moet worden voldaan? De voornaamste voorwaarde is beschikken over een duurzaam project. Hierbij houden we ook rekening met de realiteit op het terrein. Het is bijvoorbeeld vandaag veel eenvoudiger om een passiefstandaard te bereiken in een nieuwe rijwoning dan in een volledig vrijstaand huis, zeker financieel gezien. In een renovatieproject heeft men ook niet altijd de nodige bewegingsruimte. Wij zullen dus soepele criteria toepassen bij het evalueren van projecten. In principe geven wij de voorkeur aan duurzaam bouwen. Een bioklimatologisch huis of gebouw dat beroep doet op natuurlijke en duurzame materialen zonder echter passief te zijn, valt bij ons ook in goede aarde. Hetzelfde geldt voor bouwprojecten met hernieuwbare energiebronnen zoals bijvoorbeeld zonne-energie. © l. Van steensel kreDieTflAsh NATUUR EN MILIEU Biomelk Vlaanderen (Westouter), biozuivelcoöperatieve. Kredietfaciliteit voor ruimer werkkapitaal. APJ (Orp-le-Grand), biotuinbouwbedrijf. Aankoop trekker. Ourobouros (Munkzwalm), biodynamische tuinderij. Financiering marktwagen. Louis Larock (Neupré), biodynamische landbouw. Financiering van het woonhuis van de hoeve. Ferme Éolienne de Croixrault (FRCroixrault), projectvennootschap windenergie. Windproject van 5 Enercon E82 turbines met een productiecapaciteit van totaal 10 MW - cofinanciering met Franse bank. maatschappelijke ontwikkeling. Kredietfaciliteit voor bedrijfskapitaal. Duinenwacht (Oudenburg), sociale werkplaats voor groenonderhoud. Financiering van lichte vrachtwagen. Cluster Construction durable - Energie 2020 (Namen), vzw die ecologisch bouwen in Wallonië stimuleert. Prefinanciering subsidies. Dehon-Leroy-Defrance (Brussel), realisatie laagenergiegebouw . Financiering aankoop terrein. Mundo-B (Brussel), ecologisch kantoorgebouw. Financiering verbouwingswerken. AOP Wavre/Grez-Doiceau (GrezDoiceau), vereniging van pariochiale werken. Financiering renovatie van “l’îlot Saint-Georges”. SOCIALE ECONOMIE, DIENSTEN, NOORD-ZUIDWERKING Opnieuw & Co (Lier), kringwinkel. Financiering aankoop belendend pand. Sealease (Brussel), leasingmaatschappij van toeristische zeilboten. Financiering uitbreiding zeilbotenpark. Ecobos P & E (Heist-op-den-Berg), groothandel ecologische papierwaren en houten speelgoed. Financiering aankoop bestelwagen. Mevr. de Thier Nagelmackers (WarantDreye), seminariecentrum. Aanvullend krediet voor de creatie van het centrum. Association des copropriétaires Résidence Greenpark (Brussel), vereniging van mede-eigenaars. Financiering dakisolatie en zonneboiler. MSV (Gent), middelbare Steinerschool. AGIOn-gewaarborgde lening voor nieuwbouw. Key Driving Competences (Honsem), opleiding van beroepschauffeurs tot een veiligere en zuinigere rijstijl. Financiering IT-materiaal. 22 triodos magazine InnoVent (FR-Villeneuve d’Asq), projectvennootschap windenergie. Windproject te Hargicourt (FR) van 6 Enercon E82 turbines met een productiecapaciteit van totaal 12 MW - cofinanciering met Franse bank. Éoliennes de Grand Fougeray (FRGrand Fougeray), projectvennootschap windenergie. Project te Grand Fougeray (FR) van 2 WinWinD turbines met een productiecapaciteit van totaal 2,4 MW. Financiering van windturbines. Solar Spirit (Putte), installateur van zonneënergie. Financiering bestelwagen, kaskrediet en voorraadfinanciering van fotovoltaïsche zonnepanelen. ENEAS (Ans), energy engineering. Kredietfaciliteit voor ruimer werkkapitaal. Espace Environnement (Charleroi), educatief centrum rond duurzame Benelux Afro Center (Brussel), ngo voor ontwikkelingssamenwerking. Prefinanciering DGOS-subsidie voor de uitbouw van lokale gezondheidscentra in de Democratische Republiek Congo Association Belgique Madagascar (Brussel), ngo voor ontwikkelingssamenwerking. Herfinanciering van overschreden kaskrediet. ACDA (Péruwelz), ngo voor ontwikkelingssamenwerking in de Andes. Financiering aankoop pand. Atelier TIC Tanneurs (Brussel), inschakelingsinitiatief sociale economie. Kaskrediet voor bedrijfskapitaal. Yuluka (Brussel), communicatiebureau voor duurzame projecten. Verruiming kasfaciliteit. André - Happy together (Brussel), kunstgalerij. Financiering aankoop en renovatie van commerciële ruimte. Max Havelaar (Brussel), beheerder van het Max Havelaar - fairtrade keurmerk. Prefinanciering subsidies. kreDieTflAsh CULTUUR EN WELZIJN Familie Dewigne-Desmedt (Brussel), kinderopvang. Financiering renovatie. CAW Mozaiek (Brussel), centrum voor algemeen welzijnswerk. Financiering aankoop pand. Maison Médicale Le Noyer (Brussel), medische groepspraktijk. Financiering aankoop pand. Au Toit du Bonheur du Jour (Soignies), dagcentrum voor senioren. Financiering nieuwbouw. Calidus (Gent), samenwerkingsverband van rusthuisuitbatingen. Financiering IT-materiaal. “La Jaurie” (FR-Ladignac), cursuscentrum. Renovatiekrediet. Les trois Claviers (Brussel), aankoop, onderhoud en herstelling van piano’s. Kasfaciliteit geschikt als werkkapitaal. BBOT (Brussel), ‘Brussel behoort ons toe’ houdt op artistieke manier het geheugen van de Brusselse woonwijken vast. Prefinanciering subsidies. Feria Musica (Brussel), theatergezelschap. Prefinanciering subsidies en coproductiecontracten. Grand-Equ’arts (Sauvenière), organisatie van spektakels met paarden. Financiering werkingskapitaal. Centre de Chant Choral de la Communauté française de Belgique (Namen), muziekcentrum van de Franse Gemeenschap en het barokensemble “Les Agrémens”. Financiering versterking werkingskapitaal. Buda Kunstencentrum (Kortrijk), kunstencentrum. Verhoging bestaand kaskrediet en prefinanciering subsidies. Transcultures (Mons), organisator van culturele evenementen. Prefinanciering subsidies. 7 Wheels (Brussel), muzikant Fabrizio Cassol. Financiering aankoop instrument. ERRATUM In het vorige Triodos Magazine (nr. 108) stond een fout: de vzw Terre Académie is geen onderdeel van Groupe Terre, maar een onafhankelijke vzw actief in opleiding en sensibilisering rond ecologisch wonen. 23 triodos magazine Energiebeurs Energie & Habitat in Namen Energie & Habitat is de eerste Belgische beurs die volledig gewijd is aan energieprestaties en –besparingen in gebouwen. Verspreid over een expositieruimte van 12.000 m² stellen 250 bedrijven actief in de duurzame bouwsector hun meest recente producten en diensten voor. Er staan verschillende activiteiten op het programma: conferenties, productvoorstellingen, wedstrijden en uiteraard zijn er ook de standen van de exposanten zelf. Tijdens de eerste editie vorig jaar ontving Energie & habitat 35.000 bezoekers op 3 dagen. Triodos Bank is aanwezig op de beurs en schenkt gratis 100 duotickets aan de eerste 100 geïnteresseerden! Stuur een e-mail met uw naam en volledige adres naar
[email protected]. SALON PRAKTISCH In Namur Expo, van 21 t.e.m. 24 november 2008 www.energie-habitat.be De wereld 10 euro voor behoort toe aan uw kind. Reden genoeg om nu te handelen. Spaar bij Triodos en verzeker de toekomst van uw kind en zijn wereld. Met de Triodos Junior spaarrekening creëert u voor hem of haar niet enkel een vermogen tegen interessante voorwaarden. U creëert ook een betere wereld om in op te groeien. Want Triodos Bank investeert uw spaargeld exclusief in kredietprojecten met een sociale, culturele of ecologische surplus. Triodos Junior spaarrekening Basisrente Aangroeipremie Getrouwheidspremie 2,00% 2,00%1 1,00%2 24 triodos magazine Open nu een Junior rekening en Triodos stort 10 euro voor Plan België. Zet de eerste stap via www.triodos.be 1. De aangroeipremie vergoedt de aangroei van het kapitaal dat gedurende een zogenaamde ‘verwervingsperiode’ van 6 opeenvolgende maanden op de rekening blijft. Deze verwervingsperiode loopt vanaf de dag van de storting op rekening en eindigt 6 maanden later, dag op dag. Na deze verwervingsperiode, blijft de aangroeipremie van toepassing tot de eerstvolgende 31e december. Geldig op maximum 25.000 EUR aangroei per jaar. 2 De getrouwheidspremie is verworven op bedragen die minimum 11 maanden op rekening blijven staan gedurende hetzelfde kalenderjaar en wordt toegekend tot het einde van het kalenderjaar of tot het sluiten van de rekening. Deze periode begint te lopen op 1 januari en eindigt 11 maanden later, dag op dag. Interesten op jaarbasis. Aangroei- en getrouwheidspremie zijn niet cumuleerbaar. Interesten tot 1.660 EUR zijn vrij van roerende voorheffing. Tarieven per 01/07/2008. Voor wijzigingen zie www.triodos.be www.triodos.be 02 548 28 51