Seminarium: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY W SPAWALNICTWIE PRAKTYCZNE ASPEKTY REALIZACJI ROZPORZĄDZENIA MINISTRA GOSPODARKI W SPRAWIE BHP PRZY PRACACH SPAWALNICZYCH Opracował: mgr inż. Janusz Mrowiec Instytut Spawalnictwa w Gliwicach Październik, 2005 r. Seminarium: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY W SPAWALNICTWIE WPROWADZENIE Ciągły rozwój technik spawalniczych, a także zwiększenie zainteresowania zagadnieniami bezpieczeństwa pracy, ochrony zdrowia oraz ochrony środowiska, spowodowały potrzebę aktualizacji podstaw prawnych regulujących te zagadnienia w odniesieniu do spawalnictwa. Oczekiwaniom środowiska spawalniczego stało się zadość w 2000 r., kiedy to ukazało się nowe rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r. w sprawie BHP przy pracach spawalniczych (Dz.U. Nr 40 z 2000r., poz. 470), wydane na podstawie art. 23715 §2 Kodeksu Pracy. Rozporządzenie w pełni weszło w życie od 20 listopada 2001 roku i zastąpiło rozporządzenie Ministrów Pracy i Opieki Społecznej oraz Zdrowia z 1954 r. W nowym rozporządzeniu wymagania pogrupowano w pięciu rozdziałach tematycznych: • Rozdział 1. Przepisy ogólne, • Rozdział 2. Spawalnie i stanowiska spawalnicze, • Rozdział 3. Wyposażenie i materiały technologiczne, • Rozdział 4. Kwalifikacje spawalnicze, • Rozdział 5. Wykonywanie prac spawalniczych, • Rozdział 6. Przepisy końcowe. Mimo, że rozporządzenie to było oczekiwane w środowisku spawalniczym, częstokroć zawarte w nim postanowienia są przyjmowane z pewnym zdziwieniem i zaskoczeniem. Powodem jest przyzwyczajenie do instruktażowego charakteru wielu dotychczasowych rozporządzeń tego rodzaju. Tymczasem obowiązujące w kraju zasady tworzenia prawa spowodowały, że zawiera ono ogólne sformułowania, podające najważniejsze zasady bezpiecznej organizacji i realizacji prac spawalniczych. Szczegółowe rozwiązania konkretnych problemów wymagają natomiast profesjonalnego analizowania zagrożeń, znajomości innych dokumentów regulujących zagadnienia bezpiecznej pracy, a także znajomości współczesnego poziomu technik spawalniczych oraz środków i sposobów ochrony zdrowia, życia i środowiska. Przygotowując rozporządzenie przewidywano, że racjonalnemu i powszechnemu wprowadzeniu jego postanowień w życie będzie towarzyszyło opracowywanie odpowiednich wytycznych, podających ujednolicone, typowe rozwiązania. Instytut Spawalnictwa podejmował i nadal podejmuje starania o podjęcie takich działań, jednak efektywność tych starań w dużej mierze zależy od skuteczności ujawnienia pilności problemu przez środowisko spawalnicze. Jest oczywistym, że powyższe uwagi nie umniejszają znaczenia omawianego rozporządzenia dla poprawy warunków i bezpieczeństwa pracy w spawalnictwie. Niewątpliwie pozytywnymi i nowatorskimi jego cechami są: • zdefiniowanie podstawowych pojęć charakterystycznych dla tematyki bezpieczeństwa prac spawalniczych, • spójność z wymaganiami Kodeksu pracy oraz z innymi aktami prawnymi i normami regulującymi ogólne zasady bezpieczeństwa pracy, w tym pośrednio z dyrektywami Unii Europejskiej, • możliwość stosowania postanowień w odniesieniu do współczesnych technik spawalniczych, • powiązanie wymagań stawianych wyposażeniu stanowisk spawalniczych, materiałom spawalniczym i środkom ochrony z aktualnie obowiązującymi w kraju zasadami ich oceny i dopuszczania do użytkowania. Na szczególną uwagę zasługują: • ustalenie minimalnych wymagań dla spawalni i ruchomych stanowisk spawalniczych, w tym zagadnień wentylacji ogólnej i stanowiskowej, Praktyczne aspekty realizacji Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie bhp przy pracach spawalniczych Opracował: mgr inż. Janusz Mrowiec -1- Seminarium: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY W SPAWALNICTWIE • wprowadzenie obowiązku udokumentowanego potwierdzenia spełnienia wymagań bezpieczeństwa przez urządzenia stanowiące wyposażenie stanowisk spawalniczych, • uporządkowanie zagadnień dotyczących węży spawalniczych, w tym ich okresowej kontroli, • uporządkowanie zagadnienia stosowania bezpieczników przy zasilaniu gazowych urządzeń spawalniczych, • wprowadzenie obowiązku klasyfikowania, znakowania i sporządzania karty charakterystyk materiałów dodatkowych do spawania, z uwagi na zagrożenie, jakie stwarzają dla zdrowia i życia, • określenie wymagań kwalifikacyjnych dla osób wykonujących prace spawalnicze, • określenie podstawowych wymagań bezpieczeństwa przy wykonywaniu prac spawalniczych, w tym prac gazo niebezpiecznych i szczególnie niebezpiecznych. Kilkuletni już okres wdrażania omawianego rozporządzenia ujawnił powtarzające się wątpliwości w interpretacji niektórych jego postanowień, czego przejawem są zapytania kierowane m.in. do Instytutu Spawalnictwa. Najczęściej poruszane problemy i praktyczne sposoby ich rozwiązywania przedstawiono poniżej. INTERPRETACJA WYBRANYCH ZAGADNIEŃ Wymaganie: § 15. Urządzenia i osprzęt stanowiące wyposażenie stanowisk spawalniczych powinny mieć udokumentowane potwierdzenie spełniania przez nie wymagań bezpieczeństwa określonych w przepisach i (lub) w Polskich Normach. Rodzaje dokumentów potwierdzających spełnienie tych wymagań dla poszczególnych urządzeń i osprzętu określają odrębne przepisy. Wyjaśnienie: Podstawowymi przepisami związanymi z realizacją postanowień § 15 rozporządzenia są: • Kodeks Pracy – Rozdział IV, • Ustawa z dnia 12.12.2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz.U. nr 229, poz.2275), • Ustawa z dnia 30.08.2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz.U. nr 204, poz. 2087). Wymienione przepisy dają nabywcom prawo żądania od dostawców potwierdzenia, iż produkt spełnia wymagania bezpieczeństwa określone w dokumentach odniesienia, np. w aktualnych normach przedmiotowych. Potwierdzeniem takim może być np. „Deklaracja zgodności” wystawiona przez producenta/dostawcę wyrobu, oznakowanie wyrobu znakiem CE w trybie wynikającym z odpowiedniej dyrektywy UE lub znak bezpieczeństwa „B”, aktualnie uzyskiwany w trybie dobrowolnym. Przepisy w tym zakresie ulegają dynamicznym zmianom, wynikającym z doskonalenia prawa i dostosowywania go do zasad obowiązujących w Unii Europejskiej. Dlatego też konieczne jest ciągle ich śledzenie i dostosowywanie się do zachodzących zmian. Wymaganie: § 22. 2. Minimalna długość węży spawalniczych powinna wynosić co najmniej 5 m, a maksymalna, mierzona od punktu pomiaru ciśnienia do punktu odbioru gazu (palnika), nie powinna przekraczać 20 m. W razie potrzeby zastosowania dłuższych węży ciśnienie zasilania powinno być skorygowane o spadki ciśnienia występujące w wężu. Praktyczne aspekty realizacji Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie bhp przy pracach spawalniczych Opracował: mgr inż. Janusz Mrowiec -2- Seminarium: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY W SPAWALNICTWIE Wyjaśnienie: Dostawcy palników gazowo-powietrznych kwestionują wymaganie stosowania do zasilania takich palników węży o długości co najmniej 5 m. Aktualne brzmienie rozporządzenia formalnie nie pozwala na odmienne traktowanie węży służących do zasilania palników tlenowo-gazowych i do zasilania palników gazowo-powietrznych, gdyż te ostatnie służą także do lutowania, a więc procesu spawalniczego objętego postanowieniami rozporządzenia. Z technicznego punktu widzenia można się jednak zgodzić, że do zasilania palników gazowo-powietrznych, tj. takich, do których doprowadzany jest jedynie gaz palny, a powietrze jest zasysane z atmosfery, minimalna długość węży może być zmniejszona z 5 m nawet do 2 m. Zmiana taka nie powinna spowodować zwiększenia zagrożenia bezpieczeństwa pracy. Wymaganie: § 22.4. Szczelność i wytrzymałość eksploatowanych węży powinny być kontrolowane w okresach ustalonych stosownie do warunków ich eksploatacji, lecz nie rzadziej niż jeden raz na kwartał. Wyjaśnienie: Powyższe wymaganie ma na celu zapewnienie minimalnych warunków bezpiecznego użytkowania węży. W rozporządzeniu nie ma żadnego odesłania do dokumentu (w tym normy), który określałby sposób przeprowadzenia kontroli okresowej. Istniejące normy PN-EN 559 i PN-EN ISO 4080 precyzują metody badań mogące mieć zastosowanie w odniesieniu do oceny węży nowego typu, bądź uzyskania formalnego potwierdzenia jakości, np. certyfikatu zgodności. Podane w tych normach metody są w większości badaniami niszczącymi, a więc nie są przydatne do okresowej kontroli stanu technicznego użytkowanych węży. Dla spełnienia wymagań zawartych w § 22 ust. 4 omawianego rozporządzenia konieczne, a zarazem wystarczające jest: • • • dokonanie oględzin zewnętrznych węży, sprawdzenie szczelności węży, sprawdzenie wytrzymałości węży na ciśnienie. Sposoby przeprowadzenia prób powinny być dostosowane do warunków użytkowania węży oraz lokalnych technicznych możliwości kontroli i powinny uwzględniać podstawowe, ogólnie znane zasady sztuki inżynierskiej. Najprostszym sposobem sprawdzenia szczelności jest zanurzenie w wodzie węża poddanego ciśnieniu wewnętrznemu i obserwowanie ewentualnie tworzących się pęcherzy gazu (negatywny wynik próby). Alternatywną jest próba stałości ciśnienia wewnątrz węża, po ustabilizowaniu warunków temperaturowych (analogicznie jak kontrola rurowych instalacji gazowych). Próba ta może być stosowana np. przy kontroli przewodów gazów osłonowych w uchwytach półautomatów spawalniczych. Warunki i sposoby przeprowadzenia takich prób są szczegółowo przedstawione w Wytycznych Instytutu Spawalnictwa nr W - 05/IS-88 „EKSPLOATACJA I SPRAWDZANIE GUMOWYCH WĘŻY SPAWALNICZYCH”. Istotnym zagadnieniem jest także zapewnienie bezpieczeństwa personelu podczas prób szczelności i wytrzymałości węży na ciśnienie oraz konieczność dokumentowania sposobów i wyników kontroli. Praktyczne aspekty realizacji Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie bhp przy pracach spawalniczych Opracował: mgr inż. Janusz Mrowiec -3- Seminarium: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY W SPAWALNICTWIE Wymaganie: § 26. Materiały dodatkowe do spawania, napawania i lutowania, zawierające lub wydzielające substancje chemiczne stwarzające zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników, powinny być klasyfikowane i znakowane oraz posiadać karty charakterystyk, zgodnie z wymaganiami określonymi w odrębnych przepisach. Wyjaśnienie: Stosowane w pracach spawalniczych materiały dodatkowe do spawania (elektrody, druty, luty, pasty, topniki) praktycznie nie podlegały do tej pory żadnym obowiązkowym, jednoznacznie ustanowionym ocenom pod względem bezpieczeństwa. Wyjątek stanowią materiały zawierające substancje chemiczne stwarzające zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników. Całkowicie natomiast pomijano zagadnienie zanieczyszczeń wydzielanych przez te materiały do środowiska pracy podczas procesu spawalniczego. Znajomość jakościowa i ilościowa wydzielanych zanieczyszczeń (pyły, gazy) jest niezbędna dla rozpoznania zagrożeń dla zdrowia pracowników oraz dla właściwego zaprojektowania wentylacji i doboru indywidualnych środków ochrony. Ponadto zgodnie z art.220 Kodeksu Pracy „niedopuszczalne jest stosowanie materiałów i procesów technologicznych bez uprzedniego ustalenia ich szkodliwości dla zdrowia pracowników”. Zagadnienia klasyfikacji i znakowania materiałów zawierających substancje chemiczne stwarzające zagrożenie dla zdrowia lub życia, w tym materiałów dodatkowych do spawania, napawania i lutowania, są ujęte w następujących dokumentach: • • • • Ustawa z dnia 11.01.2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz.U. nr 11, poz.84), Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 03.07.2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz.U. nr 140, poz. 1171), Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 14.08.2002 r. w sprawie obowiązku dostarczania karty charakterystyki niektórych preparatów niezaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz.U. nr 142, poz.1194), Norma PN-ISO 11014-1.1998 Bezpieczeństwo chemiczne. Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych. Treść i kolejność działów. Sposób klasyfikacji i znakowania spawalniczych materiałów dodatkowych wydzielających substancje chemiczne stwarzające zagrożenie dla zdrowia lub życia nie został dotychczas podany w odrębnych przepisach. Jednakże nie zwalnia to dostawców spawalniczych materiałów dodatkowych z obowiązku informowania o emisji substancji chemicznych stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia. W Instytucie Spawalnictwa w ramach Projektu Badawczego Zamawianego nr PBZ 26-08, realizowanego w latach 1997-1999 na zamówienie Ministra Gospodarki i finansowanego przez Komitet Badań Naukowych, został opracowany wzór kart charakterystyki spawalniczych materiałów dodatkowych do spawania, napawania oraz lutowania pod względem emisji do środowiska zanieczyszczeń pyłowych i gazowych. Aktualną, zmodyfikowaną wersję takiej karty przedstawiono poniżej. Zdaniem Instytutu Spawalnictwa spełnia ona wymagania wynikające z § 26 rozważanego rozporządzenia Ministra Gospodarki oraz wymagania stawiane przez Kodeks Pracy (Dział X art.207, 220, 226) i do czasu wprowadzenia szczegółowych i kompleksowych uregulowań prawnych w zakresie dotyczącym charakterystyki materiałów, może i powinna być wykorzystywana przez producentów/dostawców materiałów dodatkowych do spawania. Decydujące znaczenie dla rzeczywistego wprowadzenia omawianego przepisu w życie ma postawa odbiorców materiałów dodatkowych oraz skuteczność działań służb nadzorujących warunki pracy. Praktyczne aspekty realizacji Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie bhp przy pracach spawalniczych Opracował: mgr inż. Janusz Mrowiec -4- Seminarium: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY W SPAWALNICTWIE Wzór karty charakterystyki materiałów dodatkowych (dane przykładowe) INSTYTUT SPAWALNICTWA ul. Błogosławionego Czesława 16/18, 44-100 Gliwice tel. ++(48-32) 231-00-11, fax ++(48-32) 231-46-52 E-mail:
[email protected] KARTA CHARAKTERYSTYKI MATERIAŁU DODATKOWEGO DO SPAWANIA POD WZGLĘDEM EMISJI ZANIECZYSZCZEŃ 1. NAZWA MATERIAŁU 2. PRODUCENT/ DOSTAWCA EBP średnica 4,0 mm SPAWMET Sp. z o.o. Wytwórnia Materiałów Spawalniczych ul. Imieli 14, 41-605 Świętochłowice 3. TYP, RODZAJ, POSTAĆ 4. PRZEZNACZENIE Elektroda otulona Elektroda grubootulona zasadowa do spawania stali o podwyższonej wytrzymałości. Elektroda zalecana jest do spawania konstrukcji narażonych na duże obciążenia statyczne i dynamiczne. Stosowana jest w przemyśle stoczniowym, energetycznym i budowy maszyn. klasyfikacja wg norm: • PN-EN 499: E 38 3 B 42 H10 • DIN 1913: E 43 43 B 10 • AWS-A5.1: E 7018 0 suszenie: przed spawaniem w temp. 250- 300 C w ciągu 2 h. rodzaj prądu spawania i biegunowość: prąd stały +, pozycja spawania: PA, PC, PE, PF↑, charakter żużla: zasadowy, łatwousuwalny zalecane natężenia prądu spawania: prąd spawania min, [A]:140 prąd spawania max, [A]:180 5. WARUNKI BADANIA 6. PYŁ CAŁKOWITY Materiał podstawowy: stal w gat.St3S Natężenie prądu spawania: 160A 6.1 Wskaźnik emisji wagowej 6.2 Wskaźnik emisji wagowej 6.3 Wskaźnik emisji czasowej 7. SKŁAD CHEMICZNY PYŁU [mg/ kg elektrod] [mg/ elektrodę] [ mg / s] Fe 25,73 Mn 4,57 Si 2,86 Cr 13 231,22 820,8 7,66 Ni 0,003 F 17,22 Składniki 7.1 Zawartość % [m/m] 8. ZANIECZYSZCZENIA GAZOWE 0,04 Składniki gazowe 8.1 Wskaźnik emisji wagowej 8.2 Wskaźnik emisji wagowej 8.3 Wskaźnik emisji czasowej 9. Uwagi, data sporządzenia: NOx [mg/ kg elektrod] [mg/ elektrodę] [mg/s] 30.06.2004 CO 321,28 23,31 0,22 710,00 28,49 0,26 Karta charakterystyki została sporządzona w oparciu o Raport z Badań nr LU/318/04 z dn. 19.04.2004. Badania przeprowadzono według Procedury Sterowania Badaniami nr PSB.72 "Badanie emisji pyłów i gazów przy spawaniu metodą MMA". Powyższa procedura dokumentuje element systemu jakości Laboratorium Badawczego Spawalnictwa Instytutu Spawalnictwa w Gliwicach, zgodnego z normą PN-EN ISO/IEC 17025:2001 „Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących”. Laboratorium ma certyfikat akredytacji Polskiego Centrum Akredytacji nr AB 042 w zakresie metod objętych wymienioną procedurą. Praktyczne aspekty realizacji Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie bhp przy pracach spawalniczych Opracował: mgr inż. Janusz Mrowiec -5- Seminarium: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY W SPAWALNICTWIE Wymaganie: § 27. Prace spawalnicze powinny być wykonywane przez osoby posiadające "Zaświadczenie o ukończeniu szkolenia" albo "Świadectwo egzaminu spawacza" lub "Książkę spawacza", wystawiane w trybie określonym w odrębnych przepisach i Polskich Normach, z uwzględnieniem przepisu § 28. § 28. Osoby wykonujące: 1) ręczne cięcie termiczne, 2) zgrzewanie, 3) ręczne lutowanie, 4) zmechanizowane i automatyczne wykonywanie prac spawalniczych - powinny wykazać się co najmniej zaświadczeniem o ukończeniu szkolenia w zakresie określonym w odrębnych przepisach i Polskich Normach. Wyjaśnienie: W Polsce uprawnienia do pracy w charakterze spawacza uzyskuje się na podstawie szkolenia i zdanego egzaminu. Zasady egzaminowania spawaczy reguluje norma PN-EN 287-1:2005(U) „ Egzamin kwalifikacyjny spawaczy. Spawanie. Część 1: stale” oraz sukcesywnie ustanawiane normy serii PN-EN ISO 9606. Potwierdzeniem ukończenia szkolenia i zdania egzaminu jest „Świadectwo egzaminu spawacza” wystawione według wzorów ujętych w normach. Uprawnienia spawacza zgodnie z postanowieniami normy ważne są dwa lata i po tym czasie powinny być przedłużone. Tradycyjnie stosowane są również „Książeczki spawacza” upoważniające do pracy w charakterze spawacza w zakresie uzyskanych uprawnień. Uprawnienia spawalnicze wpisane do książki spawacza ważne są tylko ze „Świadectwem egzaminu spawacza”. Uprawnienia do pracy w charakterze lutowacza, zgrzewacza, przecinacza termicznego i operatora zmechanizowanych lub zautomatyzowanych urządzeń spawalniczych uzyskuje się na podstawie szkolenia i zdanego egzaminu. Instytut Spawalnictwa prowadzi szkolenia zgrzewaczy, lutowaczy i przecinaczy termicznych oraz nadaje im stosowne uprawnienia według zasad szkolenia oraz egzaminowania ujętych w swoich Wytycznych, m.in.: • • • • • W-90/IS-16 Program szkolenia operatorów zgrzewarek oporowych, W-96/IS-15 Program szkolenia podstawowego lutowaczy, W-96/IS-23 Program szkolenia operatorów urządzeń do cięcia plazmowego, W-90/IS-14 Program szkolenia ręcznych przecinaczy gazowych, W-96/IS-18 Program kursu operatorów urządzeń do zmechanizowanego spawania łukiem krytym. Absolwenci kursów, z wyjątkiem operatorów, otrzymują „Zaświadczenie o ukończeniu kursu”, które zgodnie z omawianym rozporządzeniem uprawnia do zgrzewania lub lutowania. Operatorzy są egzaminowani według normy PN-EN 1418:2000 „ Personel spawalniczy. Egzaminowanie operatorów urządzeń spawalniczych oraz nastawiaczy zgrzewania oporowego dla w pełni zmechanizowanego i automatycznego spajania metali” i otrzymują zgodne z normą „Świadectwo operatora”. Z ww. Wytycznych mogą korzystać ośrodki szkoleniowe, przede wszystkim ośrodki szkolące spawaczy pod merytorycznym nadzorem Instytutu Spawalnictwa, a także poszczególne zakłady przemysłowe szkolące własnych pracowników Praktyczne aspekty realizacji Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie bhp przy pracach spawalniczych Opracował: mgr inż. Janusz Mrowiec -6- Seminarium: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY W SPAWALNICTWIE Wymaganie § 23. 1. W przypadku zasilania urządzenia spawalniczego gazem palnym pobieranym z baterii butli, z wiązki butli, z generatora gazu lub z rurociągu, w każdym punkcie poboru gazu powinien być stosowany bezpiecznik. § 23. 2. W przypadku zasilania palników tlenowo-gazowych gazami pobieranymi z butli powinny być stosowane bezpieczniki usytuowane na wlocie lub wewnątrz palnika. Wymaganie to nie dotyczy przewodów tlenu tnącego w palnikach przeznaczonych do cięcia. Wyjaśnienie: Wymaganie wg poz. 1 ma na celu zapewnienie ochrony źródła gazu i rurociągu przed dopływem tlenu lub powietrza od strony odbiornika gazu i utworzeniem mieszanki wybuchowej, a także przed wybuchem takiej mieszanki wskutek zapłonu zwrotnego. Jest oczywistym, że tak usytuowany bezpiecznik (stanowiskowy lub sieciowy) nie chroni węży łączących punkt poboru gazu z odbiornikiem, najczęściej palnikiem. Ochronie węży, a tym samym spawacza, służy wyłącznie bezpiecznik usytuowany na wlocie palnika lub wewnątrz palnika, popularnie nazywany (mini)bezpiecznikiem przypalnikowym. Zgodnie z wymaganiami wg poz. 2 stosowanie tego rodzaju bezpieczników jest obowiązkowe przy zasilaniu palników tlenowo-gazowych z pojedynczych butli, niezależnie od rodzaju gazu. Postanowienia rozporządzenia określają jednak tylko minimalny poziom zabezpieczeń i nic nie stoi na przeszkodzie w stosowaniu bezpieczników przypalnikowych również przy zasilaniu palników ze źródeł wymienionych w poz. 1 (bateria lub wiązka butli, rurociąg). Postępowanie takie jest wręcz wskazane, również w odniesieniu do palników maszynowych w przecinarkach tlenowych. Przy korzystaniu z podwójnych zabezpieczeń (bezpiecznik sieciowy lub stanowiskowy plus przypalnikowy) należy jednak każdorazowo przeanalizować wielkość spadku ciśnienia w bezpiecznikach i ewentualnie skorygować ciśnienia zasilania. Bezpieczników przypalnikowych nie stosuje się w przewodach tlenu tnącego palników trójprzewodowych, zarówno maszynowych, jak i ręcznych. Prawdopodobieństwo wytworzenia mieszanki palnej w przewodzie tlenowym tego rodzaju palników jest znikome, natomiast spadek ciśnienia tlenu może mieć wyraźnie negatywny wpływ na ich działanie. Często niepewność budzi zagadnienie podlegania bezpieczników przepisom o dozorze technicznym. Dotychczas nie budziło wątpliwości, iż przepisom tym podlegają wyłącznie bezpieczniki acetylenowe zabezpieczające urządzenia i instalacje wymienione w §23 poz. 1 omawianego rozporządzenia (bezpieczniki główne i sieciowe). Tak można też interpretować najnowsze Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (Dz. U. z dnia 29 lipca 2002 r.), które w § 1, pkt h, stanowi: „Dozorowi technicznemu podlegają ... rurociągi technologiczne acetylenu wraz z osprzętem ...”. Nie podlegają zatem dozorowi technicznemu acetylenowe bezpieczniki montowane do butlowych reduktorów ciśnienia lub między odcinkami węży, ani bezpieczniki przypalnikowe. Nie podlegają też żadne bezpieczniki do gazów innych niż acetylen. PODSUMOWANIE Omówione zagadnienia nie wyczerpują wszystkich wątpliwości związanych z wdrażaniem omawianego rozporządzenia. Podane wyjaśnienia wskazują jednak na potrzebę racjonalnego, inżynierskiego rozwiązywania problemów, a także potrzebę śledzenia i upowszechniania przepisów prawnych i norm związanych z zagadnieniami bezpieczeństwa robót spawalniczych. Wskazują także obszary praw i obowiązków pracodawców, producentów/dostawców urządzeń i materiałów spawalniczych oraz organów kontroli warunków pracy. Instytut Spawalnictwa jest gotów do współpracy z każdym z wymiePraktyczne aspekty realizacji Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie bhp przy pracach spawalniczych Opracował: mgr inż. Janusz Mrowiec -7- Seminarium: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY W SPAWALNICTWIE nionych podmiotów i podejmowania zadań mających na celu poprawę warunków pracy, ochronę zdrowia i środowiska. Przedstawione w referacie wyjaśnienia należy traktować jako stanowisko Instytutu Spawalnictwa w przedmiotowej sprawie, a nie formalną interpretację omawianego rozporządzenia, do której upoważnionym jest Ministerstwo Gospodarki i Pracy – Departament polityki przemysłowej. Praktyczne aspekty realizacji Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie bhp przy pracach spawalniczych Opracował: mgr inż. Janusz Mrowiec -8-